Łatwiejsza część trudnego zadania

Odbudowa potencjału eksportowego Grecji wymaga przeprowadzenia głębokich reform strukturalnych

Odbudowa potencjału eksportowego Grecji wymaga przeprowadzenia głębokich reform

strukturalnych

Przynależność do strefy euro nie tylko daje określone profity, ale również nakłada istotne obowiązki.

Przystąpienie Grecji do strefy euro pozwoliło na widoczne przyspieszenie wzrostu gospodarczego. Znaczny spadek stóp procentowych spowodował lawinowy wzrost kredytów zaciąganych przez sektor prywatny i pozwolił na istotny wzrost popytu wewnętrznego. W rezultacie wzrost ustabilizował się na poziomie przekraczającym 4 procent, czyli znacznie powyżej średniej w Unii Europejskiej. Grecja rozpoczęła więc powoli zbliżać poziom życia swoich obywateli do średniej w Unii. Realna konwergencja została jednak opłacona pojawieniem się znacznego deficytu budżetowego i gwałtownym wzrostem zewnętrznej nierównowagi. W 2004 r. deficyt sektora finansów publicznych przekroczył 6 procent PKB, a dodatkowo rewizja statystyk greckich przez Eurostat wykazała, że stan finansów publicznych od dawna był inny od raportowego.

Zniecierpliwiona Unia uruchomiła procedurę nadmiernego deficytu. "Karząca ręka" Unii Europejskiej zmusiła do wprowadzenia programu oszczędnościowego, który pozwolił obniżyć deficyt budżetowy aż o 4 procent PKB w ciągu dwóch lat. Co ciekawe, gwałtowna redukcja deficytu nie spowodowała załamania wzrostu gospodarczego, ani nie doprowadziła do skokowego wzrostu bezrobocia. Szokowa konsolidacja fiskalna zakończyła się więc miękkim lądowaniem.

Nie oznacza to jednak, że Grecja poradziła sobie ze wszystkimi zagrożeniami związanymi z przebywaniem we wspólnym obszarze walutowym. Pozostał problem dużego, prawie 8-proc. deficytu na rachunku bieżącym. W krótkiej perspektywie nie jest on groźny, skutecznie działa parasol ochronny strefy euro i deficyt jest bezproblemowo finansowany napływem obcego kapitału. Brak ryzyka kursowego jest w tym przypadku kluczowym czynnikiem. W długim okresie musi jednak nastąpić dostosowanie albo poprzez zahamowanie wzrostu gospodarczego, albo przez wzrost eksportu. Pożądany zatem jest drugi wariant oparty na założeniu szybkiego wzrostu eksportu. Wymaga to odwrócenia dotychczasowych trendów w gospodarce. Realna aprecjacja mierzona zarówno w odniesieniu do wzrostu cen, jak i w kategoriach jednostkowych kosztów pracy wskazuje na utratę międzynarodowej konkurencyjności przez gospodarkę grecką. Grecki eksport traci zarówno rynek krajów Unii, jak i rynek amerykański. Odbudowa potencjału eksportowego wymaga przeprowadzenia głębokich reform strukturalnych. Niezbędne jest uelastycznienie rynku pracy, tak by dynamika płac nie przekraczała dynamiki wydajności pracy. Konieczne są działania wymuszające wzrost konkurencyjności wewnątrz poszczególnych branż. Wymaga to zmniejszenia liczby regulacji oraz obniżenia potencjalnych kosztów wejścia do gałęzi. Liberalizacja rynku produktowego szczególnie jest potrzebna w tak zwanych gałęziach sieciowych, to znaczy w telekomunikacji, energetyce, transporcie. Nieodzowne jest uporządkowanie funkcjonowania firm państwowych zarówno w odniesieniu do polityki zatrudnieniowej, jak i zarządzania tymi firmami. W pierwszym przypadku zatrudnienie w państwowej firmie powinno podlegać takim samym rygorom rachunku ekonomicznego, jak w firmach prywatnych.

W odniesieniu do zarządzania firmy państwowe powinny być rozliczane z wyniku finansowego, a tym samym powinna być przerwana możliwość ich pośredniego wspierania z publicznej kasy. Zakres niezbędnych reform strukturalnych, ich stopień złożoności jest o wiele bardziej skomplikowany niż proste dostosowanie fiskalne. Panowanie nad deficytem jest tylko "czubkiem góry lodowej" działań niezbędnych do trwałego sukcesu w strefie euro. Grecji udało się więc rozwiązać łatwiejszą część zadania.

MFW