Priorytetem rządu będzie bezpieczeństwo emerytur

Z Jolantą Fedak, minister pracy i polityki społecznej oraz wiceprezes Polskiego Stronnictwa Ludowego, rozmawia Anna Sieczkoś

Premier w swoim exposé zapowiadał, że rząd jest zdeterminowany, aby dokończyć reformę emerytalną w ciągu pierwszych 100 dni funkcjonowania rządu. Jak wyglądają prace nad pakietem emerytalnym? Kiedy możemy się spodziewać konkretnych rozstrzygnięć?

Mamy nadzieję, że do końca miesiąca ustawa o zakładach emerytalnych będzie miała kształt ostateczny. Jest to najważniejsza ustawa domykająca system emerytalny. Sądzę, że zdołamy ją uchwalić w pierwszym kwartale przyszłego roku.

A co z emeryturami pomostowymi?

Nad tym będziemy się zastanawiać w przyszłym roku - ustawa ma kształt ogólny, a jak wiadomo, diabeł tkwi w szczegółach. Spróbujemy tę ustawę przedstawić Komisji Trójstronnej i wynegocjować w tym zakresie jakiś konsensus.

Ogólnym kierunkiem rządu jest pozostawienie jak największej liczby osób jak najdłużej na rynku pracy, bo to się będzie wszystkim opłacać. Również tym, którzy teraz wcześniej kończą swoją karierę zawodową i mają z tego powodu niższą emeryturę. Im dłużej pracujemy, tym nasze emerytury będą wyższe. Mam nadzieję, że przez dłuższy czas sprzyjać nam będzie dobra sytuacja makroekonomiczna i fakt, że mamy teraz rynek pracobiorcy, a nie pracodawcy. Być może dobra płaca i duża podaż pracy spowodują, że ludzie będą chcieli zostać na rynku pracy i zarabiać.

Priorytetem ministerstwa pracy będzie również dostosowanie kwalifikacji pracowników do zmieniającego się rynku pracy oraz stworzenie starszym osobom możliwości przekwalifikowania się.

Z pewnością będziemy zachęcać pracodawców do tego, aby chcieli podnosić kwalifikacje swoich pracowników. Jakie konkretnie mechanizmy będą stosowane, trudno na tym etapie powiedzieć. W grę wchodzą unijne fundusze, reorganizacja rynku pracy, ulgi podatkowe.

Kontrowersyjną kwestią wciąż są emerytury małżeńskie oraz państwowy zakład emerytalny. Przedstawiciele Platformy Obywatelskiej i jej doradcy wypowiadali się wielokrotnie, że są przeciwni obu tym rozwiązaniom. Jakie jest stanowisko ministerstwa pracy w tej kwestii?

Na pewno będzie państwowy zakład, będą zakłady prywatne. Co do emerytur małżeńskich, innych produktów, proszę zaczekać jeszcze kilka dni na szczegóły. Nie jest to jeszcze sprawa przesądzona. Jak powiedziałam, spróbujemy rozwiązać te dylematy i osiągnąć konsensus do końca miesiąca.

Chcę podkreślić, że doktryna a rzeczywistość to dwie różne sprawy. W rzeczywistości społecznej konieczne jest uzyskanie równowagi między różnymi grupami interesów. Eksperci PO, zarówno Michał Boni, jak i prof. Marek Góra, to rozumieją i tak radykalnie nie prezentują swoich poglądów.

Czy jest zatem szansa, że projekt ustawy o zakładach emerytalnych przygotowany przez poprzedni rząd trafi do Sejmu w niezmienionej wersji? Poprzedni projekt przewidywał m.in. takie produkty emerytalne jak świadczenia małżeńskie, indywidualne oraz indywidualne z 10-letnim okresem gwarantowanym. W projekcie był także państwowy zakład emerytalny.

Ten projekt ma tę zaletę, że był już konsultowany. Sądzę, że na rewolucyjne zmiany w tym projekcie nie ma już czasu.

Czy podwyżki dla nauczycieli będą rekompensatą za ograniczenie tej grupie społecznej przywilejów emerytalnych? Chodzi o możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę.

Emerytury oraz podwyżki płac muszą być przedmiotem negocjacji w Komisji Trójstronnej. Na pewno priorytetem tego rządu będzie odbudowa dialogu społecznego. Oprócz nauczycieli negocjujemy również podwyżki z innymi grupami zawodowymi, m.in. pracownikami służby zdrowia. Chciałam podkreślić, że z różnych względów lepsza jest wyższa płaca niż niskie świadczenia emerytalne.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przysługujące tylko kobietom prawo do korzystania z wcześniejszej emerytury w wieku 55 lat jest niezgodne z ustawą zasadniczą. Były prezes ZUS Paweł Wypych poprosił ministerstwo pracy o wykładnię tego przepisu. Stwierdził również, że obecnie nie ma podstawy prawnej, aby ZUS wypłacał wcześniejsze świadczenia mężczyznom. Jednak jeżeli mężczyzna zwróci się do sądu, a ten orzeknie na jego korzyść, Zakład będzie musiał wypłacić takie świadczenie. Co ministerstwo pracy zamierza zrobić w tej sprawie?

Trybunał Konstytucyjny dał prawodawcy rok na zmianę przepisu. Do tego momentu przepis obowiązuje w obecnym brzmieniu. Wyrok nie zmienił aktualnie obowiązującego stanu prawnego. Wyrok ma znaczenie jedynie dla sądu, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, która legła u podstaw pytania prawnego. MPiPS jest zobowiązane orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego do prac zmierzających do nowelizacji spornego artykułu. Zaproponowana będzie zmiana, tak aby mężczyźni urodzeni przez 1949 rokiem mogli przejść na emeryturę po osiągnięciu wieku 60 lat. Sądzę, że ścieżkę legislacyjną przejdziemy do końca I kwartału 2008 roku i gdzieś na przełomie marca/kwietnia ustawa zostanie znowelizowana.

Jakie jest stanowisko ministerstwa pracy w kwestii liberalizacji polityki inwestycyjnej otwartych funduszy emerytalnych - zwiększenie limitów na inwestycje zagraniczne, a także umożliwienie im korzystania z pochodnych instrumentów finansowych?

Sprawa będzie konsultowana z instytucjami finansowymi oraz Ministerstwem Finansów. Na tym etapie nie chciałabym mówić o szczegółach.

Sądzę jednak, że np. inwestycje OFE w instrumenty pochodne byłyby z korzyścią dla naszej giełdy, zwiększając jej płynność. Jednak jest i pewne ryzyko. Co do limitów OFE na inwestycje zagraniczne - jedni są za tym, żeby OFE inwestowały pieniądze wewnątrz kraju, inni sądzą, że za granicą mogą zarabiać lepiej. Musimy tu ustalić jakiś konsensus. Stanowisko ministerstwa pracy jest takie, żeby korzyści odnosili zarówno ci, którzy inwestują pieniądze, jak i ci, którzy będą pobierać świadczenia. Podkreślam, że nas interesuje tylko bezpieczeństwo emerytur.

Kiedy można spodziewać się stanowiska ministerstwa pracy odnośnie do zarzutów Komisji Europejskiej? KE zarzuca Polsce, że ograniczenia funduszy w inwestycjach zagranicznych są sprzeczne z zasadą swobodnego przepływu kapitału między krajami Unii.

Stanowisko opracowuje nasz departament ds. ubezpieczeń społecznych. Jednak to Ministerstwo Finansów po konsultacji z resortem pracy i Komisją Nadzoru Finansowego przedstawi komisji ostateczne zdanie Polski na ten temat. Sprawy dotyczące przepływu kapitału, instrumentów finansowych są w gestii Ministerstwa Finansów. Jak już mówiłam, nas interesuje tylko to, aby środki były inwestowane bezpiecznie.

Do Trybunału Konstytucyjnego trafił wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich, który jest zdania, że różny wiek emerytalny kobiet i mężczyzn jest sprzeczny z konstytucją. Czy ministerstwo pracy rozważy zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn? Jeżeli tak, to na jakim poziomie?

Podnoszenie wieku emerytalnego jest tendencją europejską. Biorąc pod uwagę fakt, że w zreformowanym systemie emerytalnym dodatkowy rok pracy znacznie podwyższa wysokość świadczenia, podniesienie wieku emerytalnego kobiet jest na pewno sprawą, którą trzeba rozważyć. Nie będzie jednak szybkich zmian w tym zakresie. Powstanie ustawa, która będzie przewidywać stopniowe zrównanie wieku emerytalnego. Jaki wiek emerytalny jest optymalny? Będzie to przedmiotem społecznej debaty.

Czy będą ulgi podatkowe, zachęcające do oszczędzania w III filarze?

Wszelkiego rodzaju ulgi finansowe powinny być uzależnione przede wszystkim od możliwości budżetu. Każde dodatkowe ubezpieczenie na starość jest bardzo dobrym rozwiązaniem - w Polsce dotyczy to, niestety, niewielkiej grupy osób. Czy takim mechanizmem mogłaby być ulga podatkowa, trudno na razie powiedzieć.

Co będzie z polityką prorodzinną poprzedniego rządu?

Rozwiązania zaproponowane przez moją poprzedniczkę, dotyczące wydłużenia urlopów macierzyńskich, tworzenia przedszkoli i żłobków z Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz mechanizmów, które ułatwiają matkom powrót na rynek pracy, będą kontynuowane. Sprawdzimy, co w przygotowanych przez poprzedni rząd przepisach można poprawić i udoskonalić. Jeżeli te rozwiązania są dobre, nie mam absolutnie żadnych zastrzeżeń, aby nie były kontynuowane. Przewidujemy także rozwiązania o charakterze podatkowym.

Dziękuję za rozmowę.

fot. J. Dudek/fotorzepa