Nowe sposoby głosowania. Kompendium przed zwyczajnymi walnymi zgromadzeniami spółek publicznych

Postępująca informatyzacja sfer życia biznesowego, chęć sprostania oczekiwaniom inwestorów instytucjonalnych czy dążenie do dostosowania polskich regulacji prawa korporacyjnego spółek publicznych do standardów unijnych to tylko niektóre z czynników wymuszających wprowadzanie nowych rozwiązań na gruncie prawa spółek

Wraz z nowelizacją z sierpnia 2009 r. kodeks spółek handlowych poddany został istotnym zmianom, których głównym celem jest zwiększenie sposobów uczestniczenia akcjonariuszy w pracy organów spółek publicznych oraz wprowadzenie licznych ułatwień urealniających uczestnictwo inwestorów mniejszościowych i instytucjonalnych w walnych zgromadzeniach publicznych spółek akcyjnych.

[srodtytul]Implementacja dyrektywy[/srodtytul]

Zmiany, które tak obszernie wprowadzono wraz z implementacją unijnej dyrektywy 2007/36/WE, dotyczą w szczególności spółki publicznej, w stosunku do której dotychczasowe regulacje uznawano za niewystarczające. To właśnie w tym zakresie podkreślano potrzebę wzmocnienia zasad ładu korporacyjnego, aktywizacji akcjonariuszy oraz wprowadzenia udogodnień w ramach transgranicznego wykonywania uprawnień.Instrumentami mającymi z założenia przeciwdziałać sytuacjom oderwania organów zarządzających i nadzorujących spółek publicznych od ich właścicieli (akcjonariuszy) są przede wszystkim nowe sposoby głosowania na walnym zgromadzeniu, które sięgając szeroko po możliwości, jakie niosą ze sobą tzw. zdobycze współczesnej techniki, prowadzą do zacieśniania i zintensyfikowania więzi na linii zarząd - inwestorzy oraz pozwalają na bezpośrednie zaangażowanie tych ostatnich w prace organów spółki publicznej.

Z punktu widzenia inwestorów, zwłaszcza tych drobnych, niejednokrotnie stanowiących istotny procent w akcjonariacie spółki publicznej, jak też inwestorów instytucjonalnych, którzy bez emocji (nieco zatem technicznie) wykonują swoje uprawnienia przez swoich pracowników, duże znaczenie będą mieć zmiany wprowadzające możliwość głosowania korespondencyjnego przy zastosowaniu odpowiednich formularzy, drogą elektroniczną, czy też jakże istotne zmiany w sposobie głosowania za pośrednictwem pełnomocników.

[srodtytul]Nowe możliwości[/srodtytul]

Art. 4065 k.s.h. dopuszcza udział akcjonariusza w walnym zgromadzeniu poprzez wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej. Trzeba jednak pamiętać, iż jest to rozwiązanie fakultatywnie wprowadzane postanowieniami statutów poszczególnych spółek. Jak się wydaje, "nowoczesna" spółka publiczna w swoich dążeniach do osiągnięcia optymalnej wartości giełdowej oraz w procesie budowania dobrego wizerunku nie będzie ignorować możliwości otwieranych przed nią przez wspomnianą zmianę.

Wprowadzone rozwiązania, obejmujące swoim zakresem tak transmisję obrad, dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym, jak i możliwość wykonywania prawa głosu, stanowią daleko idące wyjście naprzeciw postulatom. Przekaz multimedialny pozwalający na "bezpośredni kontakt" diametralnie bowiem wpływa na zwiększenie wiarygodność spółki, utożsamianie się z planami zarządów, dodatkowo charakteryzując się takimi zaletami, jak szybkość, łatwość i taniość dostępu.

Dzięki tzw. direct voting współcześni akcjonariusze posiadający nawet niewielki ułamek w kapitale zakładowym niskim nakładem czasu i środków będą mogli w pełni sprawować efektywny i skuteczny kontakt właścicielski.Obok wskazanego udogodnienia akcjonariusz może również - pod warunkiem że możliwość taka zostanie przewidziana w regulaminie walnego zgromadzenia - oddać swój głos korespondencyjnie, wykorzystując do tego celu odpowiednie formularze sporządzone przez spółkę i zamieszczone na jej stronie internetowej.

Zgodnie bowiem z art. 4112 § 1 k.s.h. przy obliczaniu kworum oraz wyników głosowania uwzględnia się głosy oddane korespondencyjnie, które spółka otrzymała nie później niż w chwili zarządzenia głosowania na walnym zgromadzeniu. Wprowadzone regulacje przewidują jednocześnie możliwość oddania głosu w omawianym trybie w sprawach, które zgodnie z obowiązującymi przepisami wymagają głosowania tajnego czy też złożenia sprzeciwu. Dopuszczalne jest również, nie później jednak niż do chwili zarządzenia głosowania nad określonym punktem porządku obrad, odwołanie, w drodze oświadczenia, uprzednio oddanego głosu. Wszystko to stanowi otwarcie się na tą część akcjonariatu, który bądź to z powodu niewielkiego zaangażowania kapitałowego, bądź z braku czasowych możliwości rezygnuje z fizycznego uczestnictwa w forum inwestorskim.

[srodtytul]Uczestnictwo poprzez pełnomocników[/srodtytul]

Poważną innowację stanowią zapisy odnoszące się do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu poprzez ustanawianych pełnomocników. Ustawodawca w zakresie spółek publicznych przewiduje dwie możliwości. Przede wszystkim zgodnie z art. 4121 § 2 k.s.h. pełnomocnictwo do wykonywania prawa głosu, podobnie jak do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki publicznej, wymaga udzielenia go na piśmie lub w postaci elektronicznej, przy czym jeśli chodzi o tą drugą formę, nie jest wymagane opatrzenie bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.

Wprowadzono również zmiany co do sposobu reprezentacji. Pełnomocnik bowiem obok przyznanej mu co do zasady możliwości udzielania substytucji może reprezentować na walnym zgromadzeniu kilku akcjonariuszy jednocześnie, odmiennie głosując w imieniu każdego z nich. Krokiem postawionym jeszcze dalej było zniesienie w spółkach publicznych ograniczenia polegającego na wykluczeniu możliwości ustanawiania jako pełnomocników członków zarządu i rady nadzorczej spółki. Wszystkie powyższe rozwiązania powinny się przyczynić do zwiększenia popularności tej formy uczestnictwa w walnym zgromadzeniu.

W zakresie pełnomocnictw ustawa przewiduje jednocześnie możliwość posługiwania się przez akcjonariuszy spółki publicznej formularzami. Korzystanie z formularza nie jest jednak dla nich obligatoryjne i nie przesądza o ważności głosu oddanego przez pełnomocnika na walnym zgromadzeniu. Tym samym to do inwestora należy prawo decydowania o tym, w jaki sposób jego pełnomocnik będzie wykonywał prawo głosu. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, iż formularze takie nie zastępują udzielonych pełnomocnictw.

Należy wspomnieć jednak, iż rzeczywiste zastosowanie nowo wprowadzonych rozwiązań w dużym stopniu zależeć będzie od dobrych chęci samych remitentów. Brak bowiem leżącego po ich stronie obowiązku wprowadzania w życie omawianych tu udogodnień z całą pewnością spowoduje rozłożenie w czasie zmian, a przez to ograniczy pozytywny skutek, do którego mogłyby się przyczynić proponowane przez ustawodawcę rozwiązania. Trzeba bowiem zauważyć, iż dotychczasowe wymaganie uczestnictwa osobistego bądź poprzez pełnomocnika dla dużej części, zwłaszcza drobnych, akcjonariuszy było przeszkodą powodującą brak rzeczywistego zaangażowania w sprawy spółki. W praktyce niejednokrotnie dochodziło więc do sytuacji, w której inwestorzy posiadający większe, lecz nie większościowe, pakiety akcji w obliczu bierności pozostałej części akcjonariatu podejmowali decyzje w spółce. Nowe rozwiązania stają się tym samym udogodnieniem umożliwiającym w pełnym wymiarze realizowanie praw udziałowych przez wszystkich inwestorów.

Wspomniane powyżej regulacje nie są z całą pewnością bez znaczenia również dla akcjonariuszy zagranicznych, tym bardziej że jednym z celów dyrektywy było ułatwienie wykonywania uprawnień przez osoby niebędące rezydentami danego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Implementacja dyrektywy umożliwia im bowiem szersze zaangażowanie się w życie i działalność spółki oraz wykonywanie prawa głosu bez konieczności fizycznej obecności na walnym zgromadzeniu.

[srodtytul]Spółki czeka sprawdzian[/srodtytul]

Konieczność dostosowywania polskich regulacji do wymogów unijnych i chęć sprostania oczekiwaniom inwestorów to jedno, nowelizacja nakłada jednak na emitentów papierów wartościowych sporo nowych obowiązków. Najbliższe miesiące, wobec konieczności zwoływania zwyczajnych walnych zgromadzeń, będą dla spółek publicznych okresem wielkiego sprawdzianu. Powstają bowiem pytania o rzeczywisty sposób przebiegu walnych zgromadzeń, o wpływ wprowadzanych rozwiązań na aktywizację drobnego akcjonariatu czy też ogromne wyzwania w postaci wprowadzenia niezbędnych rozwiązań technicznych. Podobne wątpliwości rodzą się również po stronie pozostałych uczestników rynku. Wciąż bowiem pozostaje kwestią otwartą to, czy możliwości stworzone przez ustawodawcę przyczynią się do szerszego sięgnięcia przez spółki po zdobycze nowoczesnej techniki, czy też w rezultacie ograniczą się one jedynie do minimalnych wymogów stawianych przez ustawę, bez zwiększania przejrzystości oraz transparentności informacji ujawnianych na temat spółki.

Podsumowując, trzeba z całą pewnością opowiedzieć się za sprawdzeniem w praktyce zmian wprowadzonych przez nowelizację, które - wyrażam nadzieję - pozwolą na zacieśnienie relacji inwestorów z celami spółek publicznych. Należy założyć, że konieczne skądinąd w dobie informatyzacji poszczególnych sfer naszego życia zawodowego, choć początkowo z pewnością uciążliwe we wdrożeniu i wymagające dodatkowych nakładów środków i pracy ze strony zarządzających spółkami, w przyszłości mogą przynieść wymierne oszczędności oraz wpłynąć na wzrost wzajemnego zaufania i identyfikacji inwestorów ze strategiami spółek.