Kim jest nowa szefowa Banku Rosji?

W najbliższy poniedziałek Elwira Nabiullina dostanie klucze do rosyjskiego banku centralnego. Będzie pierwszą kobietą w krajach G8 kierującą taką instytucją. Wybór jakiego dokonał Władimir Putin zdumiał nie tylko ekspertów, ale także nią samą

Nabiullina jest frankofilką i miłośniczką poezji. Do jej ulubionych poetów należą Paul Verlaine i Anna Achmatowa, której mąż został stracony z rozkazu Stalina.  - Serce Elwiry należy do poezji, a nie do prozy - zdradza jej mąż Jarosław Kuzminow, rektor moskiewskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej. Mówi, że Nabiullina  wiele wierszy Verlaine'a recytuje z pamięci w języku francuskim.

Putin desygnując swojego doradcę ekonomicznego  na szefa banku centralnego zaskoczył wszystkich 15 specjalistów uczestniczących w sondażu na ten temat. Stawiano raczej na Aleksieja Uljukajewa, który przez dziewięć lat był zastępcą dotychczasowego prezesa Banku Rosjii Siergieja Ignatiewa. Jednym z kandydatów typowanym przez ekspertów był też Aleksiej Kudrin, były minister finansów z którym pracowali Nabiullina i Uljukajew.

Nabiullina była grupie osób wybranych przez Putina, która miała mu pomóc w wyborze nowego prezesa Banku Rosji, ale podczas tych spotkań nigdy nie padła żadna sugestia wskazująca na to, że rozważana jest także jej kandydatura. Tak twierdzą informatorzy Bloomberga. O decyzji Putina miała się dowiedzieć na krótko przed jej ogłoszeniem. Zgodziła się szybko, gdyż jak mówią wtajemniczeni, cele były jasne i wymagające.

Najważniejszym wyzwaniem Nabiulliny, według wicepremiera Igora Szuwałowa, będzie największe od obalenia komunizmu poszerzenie kompetencji Banku Rosji. - Przede wszystkim rząd oczekuje, że Nabiullina skoncentruje się na tworzeniu jednolitego nadzoru - powiedział Szuwałow w wywiadzie. Izba niższa rosyjskiego parlamentu kończy prace nad ustawą umożliwiającą bankowi centralnemu przejęcie kompetencji federalnego nadzoru nad rynkami finansowymi.

Oznacza to, że Nabiullina będzie odpowiadała za nadzór nad 4,5 tys. organizacji finansowych i 10 tys. firm dysponujących zbywalnymi papierami wartościowymi, podaż pieniądza, stopy procentowe i rezerwy walutowe wynoszące 518 miliardów dolarów, największe na świecie po Chinach, Japonii i Arabii Saudyjskiej.

Nabullina, która była ministrem gospodarki w okresie najgorszej globalnej  blokady kredytowej jest technokratką unikającą rogłosu. Z kolei Uljukajew jest częstym gościem w krajowych i zagranicznych mediach. Gdyby Putin postawił na niego wybrałby kogoś, kto dwa lata temu pozwolił sobie zabrać glos w kwestiach politycznych. Uljukajew publikował wiersze w których namawiał swoje dzieci by wyjechały z Rosji tam gdzie chociaż czasami mówi się prawdę. Jest on absolwentem Moskiewskiego Państwowego Uniwersytetu, a doktorat zrobił w Grenoble. Pierwszy wiersz opublikował 1978 r.

Elwira Nabiullina urodziła się w Ufie w 1963 roku, jest Tatarką. Ojciec pracował jako kierowca, a matka zatrudniona była w fabryce. W młodości większość czasu, jak mówi jej mąż poświęcała na naukę francuskiego, słuchaniu muzyki klasycznej i lekturze powieści Lwa Tołstoja, Fiodora Dostojewskiego i Franza Kafki. Ostatnio, jak mówi Kuzminow zaczęła interesować się operą, która ją relaksuje.

We wczesnych latach 80. zaczęła studiować na uniwersytecie w Moskwie historię myśli ekonomicznej, która była mniej skażona ideologią niż inne dziedziny wiedzy. Miała dostęp do prac zagranicznych autorów jak  Robert Higgs i Joan Robinson. Nowa szefowa Banku Rosji uważa się za liberalnego ekonomistę, bez skłonności do radykalizmu. Wyraża przekonanie, że polityka gospodarcza państwa nie powinna być narzucana z góry, lecz bazować na staraniach obywateli i publicznym konsensusie.

W 1985 roku Nabiullina, po objęciu władzy przez Michaiła Gorbaczowa, wstąpiła do partii komunistycznej, ale rozczarowana tempem reform wsunęła legitymacje pod drzwi jej siedziby w uniwersyteckim miasteczku. W tym czasie jednym z wykładowców Nabiulliny był Kuzminow.

W 1991 roku zaczęła pracować w organizacji, która przekształciła się w Rosyjski Związek Przemysłowców i Przedsiębiorców, grupę lobbingową działającą na rzecz niektórych najbogatszych biznesmenów. Trzy lata później została wicedyrektorem  departamentu w Ministerstwie Gospodarki zajmującym się reformami. Było to w czasach „szokowej terapii" zaaplikowanej przez Borysa Jelcyna.

Nabiullina była m. in. sekretarzem wykonawczym Komisji Reform Ekonomicznych, którą kierował Anatolij Czubajs, architekt rosyjskiej prywatyzacji. W 1997 r. została wiceministrem gospodarki. German Gref, obecny szef Sbierbanku twierdzi, że wyróżniała się inteligencją i profesjonalizmem.

Po ogłoszeniu przez Rosję niewypłacalności i dymisji rządu Siergieja Kirilenki Elwira Nabiullina zrezygnowała ze służby publicznej i zatrudniła się w Promtorgbanku, instytucji średniej wielkości, której właścicielem był Kaka Bendukidze. Spędziła tam zaledwie cztery miesiące, a później została dyrektorem Eurasian Ratings Service, pierwszej agencji ratingowej w Rosji utworzonej we współpracy ze Standard&Poor's i później przez nią wchłoniętej.

W 1999 roku, kiedy Putin przygotowywał się wyścigu o prezydenturę wynajął Centrum Studiów Strategicznych Germana Grefa by przygotowało mu projekt programu na pierwszą kadencję. Nabiullina została wiceszefem tej grupy badawczej. W 2000 roku, kiedy Gref dostał tekę ministra gospodarki Nabiullina została jego zastępczynią i pracowała tam cztery lata. Później wróciła do Centrum Studiów Strategicznych i kierowała nim do 2007 r. , do momentu, kiedy Putin zaproponował jej tekę ministra gospodarki.

Nabiullina uczestniczyła w przygotowaniu plany ratunkowego, kiedy gospodarka Rosji znalazła się w zapaści spowodowanej spadkiem cen ropy naftowej. W 2009 r. PKB zmalał o 7,8  proc.

- Ona jest ekspertem od organizacji  - tak Kudrin wyjaśnia powody wyboru Nabiulliny na szefa Banku Rosji.  Jej kandydatura była wynikiem kompromisu. Największym atutem nowej szefowej Banku Rosji, jak mówią niektórzy, jest zaufanie jakim darzy ją Putin. Czy powie mu „nie", kiedy będzie tego wymagała sytuacja?

Bank Rosji pod rządami Ignatiewa nie uległ naciskom by wzorem innych banków centralnych zaangażował się w stymulowanie gospodarki, gdyż obawiał się wzrostu inflacji. Ignatiew będzie doradcą nowej szefowej banku centralnego, co oznacza, że Putin chce załagodzić konflikt bez istotnych zmian w polityce pieniężnej, uważają Natalia Orlowa i Dmitrij Dołgin, ekonomiści Alfa Banku.