Rynek funduszy się nie rozwija i to może odpowiadać branży TFI

Drogie, nieefektywne i mało atrakcyjne dla młodszych klientów – taki jest dzisiejszy obraz inwestowania w fundusze w Polsce. Do tego może się niestety okazać, że furtka, która zaczęła otwierać się przed ETF-ami, znów zostanie zamknięta. A mogłyby one poprawić ten obraz.

Jednym z powodów, dla których rozwój ETF-ów idzie jak po grudzie, może być niechęć do nich w branży TFI.

Pozycja TFI maleje

Krajowy rynek funduszy ma kilka dość specyficznych rozwiązań, a jednym z przykładów mogą być regulacje, które nie traktują ETF-ów jako funduszy otwartych. Pomysł, by to zmienić, pojawił się w Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego, która zakładała zmianę klasyfikacji ETF-ów, ale zapewne spali on na panewce, co może być na rękę branży TFI. Tymczasem sami zarządzający chętnie wykorzystują ETF-y w funduszach zarządzanych aktywnie.

– Zagraniczne ETF-y to konkurencja dla polskich funduszy inwestycyjnych. Są tańsze i dają jasną ekspozycję na określoną branżę, a ich strategia inwestycyjna jest często bardziej klarowna dla klienta – komentuje Marcin Materna, dyrektor departamentu analiz BM Banku Millennium. – Można powiedzieć, że to główny konkurent TFI o środki, które klienci zamierzają zainwestować, jeśli chodzi o inwestowanie przez pośredników, zamiast samodzielnego wyboru spółek czy instrumentów finansowych – zauważa Materna. Jego zdaniem rozwój tego rynku i wzrost świadomości klientów w tym zakresie nie są więc procesami, które cieszą TFI. – ETF-y są notowane na giełdzie, więc ich kupno i sprzedaż mogą być prostsze niż funduszy inwestycyjnych, dodatkową cechą jest równoczesna ekspozycja na walutę, co jest z jednej strony ważne z punktu widzenia dywersyfikacji portfela, ale jednocześnie zwiększa zmienność wyniku z inwestycji w krótkim terminie. Nie wymagają one też aktywnej dystrybucji – wystarczy, że są dostępne w biurze maklerskim, gdzie rachunek ma klient – podkreśla Materna. Dodaje, że taka forma „sprzedaży” powoduje jednak, że fundusze inwestycyjne, wsparte przekazami marketingowymi właścicieli, łatwiej mogą zaistnieć w świadomości klienta niż ETF-y.

W pocie czoła szlaki w tworzeniu ETF-ów w formie FIZ-ów przeciera Beta Securities, która ma nawet pomysły na nowe fundusze. Czy branży TFI jest na rękę rozwój ETF-ów w Polsce? – Moim zdaniem to trochę filozoficzne pytanie o to, czy dobrze mieć konkurencję na rynku. Z jednej strony tak, gdyż wymusza to większą efektywność, daje dodatkowe siły zwiększania rynku jako całości, a z drugiej strony istnieje ryzyko utraty rynku na rzecz konkurenta – zauważa Mateusz Mucha, zarządzający Beta ETF. Jego zdaniem rozwój ETF-ów w Polsce jest jednak na rękę branży TFI, gdyż przede wszystkim zwiększa świadomość istnienia rynku kapitałowego i możliwości dywersyfikacji majątku z pomocą funduszy.

– Uważam, że jesteśmy wciąż na początkowym etapie rozwoju ETF-ów w Polsce i to teraz od TFI zależy, czy wykażą się większą efektywnością i przyczynią się do jeszcze dynamiczniejszego wzrostu rynku funduszy w Polsce, czy też ich udział będzie malał – podkreśla ekspert Beta ETF.

Model do zmiany?

Cechą charakterystyczną krajowego rynku funduszy jest także model dystrybucji, który zdaniem wielu ekspertów jest skostniały.

– Model dystrybucji zdecydowanie wymaga zmian. Fundusze w Polsce są „sprzedawane”, a nie „kupowane”. Model taki jest zdeterminowany przez sieć dystrybucji (głównie banki), w której dystrybutorzy wynagradzani są za usługę sprzedaży funduszu klientom – tłumaczy Mucha. Wynagrodzenia te sięgają od 50 proc. do 70 proc. opłaty za zarządzanie. – Tak wysokie stawki w długim terminie drenują kieszenie oszczędzających. Ci, porównując swoje inwestycje z tańszymi, pasywnymi rozwiązaniami, będą mieli silny bodziec do zmiany narzędzi inwestycyjnych – przewiduje Mucha. Jego zdaniem krajowy model dystrybucji funduszy powinien się zmienić. Powinno dojść do ograniczania opłaty dystrybucyjnej oraz wspierania rozwiązań płatnego doradztwa inwestycyjnego, gdzie klient płaci z góry określoną opłatę, natomiast doradca najczęściej wtedy wybiera najtańsze rozwiązania inwestycyjne.

Powodów do zmian w dystrybucji funduszy w kontekście ETF-ów nie widzi jednak Artur Zapała, partner, kancelaria SPCG. Jak mówi, formuła funduszu zamkniętego, czyli emitenta oferującego publicznie papiery wartościowe, wymusza i narzuca korzystanie z firmy inwestycyjnej przy oferowaniu certyfikatów. – Ten model jest inny od modelu, w jakim sprzedawane są jednostki uczestnictwa funduszy otwartych. Mamy tu ofertę publiczną o charakterze ciągłym, a inwestorzy kupują ETF-y tak samo, jakby kupowali akcje, składając zlecenia realizowane na giełdzie – twierdzi. Przyznaje, że koncepcja rozwoju pasywnie zarządzanych funduszy, których tytuły uczestnictwa są notowane na giełdzie, nie spotkała się z jakimś szczególnie ciepłym przyjęciem w branży. – Z drugiej strony są TFI, które mają w ofercie fundusze pasywnie zarządzane, tyle że nie ETF-y. Zobaczymy, czy zmiany, które przyniesie „warzywniak” (robocza nazwa projektu zmian legislacyjnych na rynku kapitałowym – red.) – o ile zostanie uchwalony przez sejm tej kadencji – wpłyną na zachęcenie krajowych TFI do przygotowania nowej oferty produktowej właśnie opartej o formułę funduszu zamkniętego i pojawi się oferta konkurencyjna do funduszy z rodziny Beta – komentuje Zapała.