Ciekawe trendy na rynku audytu

O 12 pkt proc., do obecnych 34 proc., zwiększyli w ostatnich sześciu latach swój udział w badaniu sprawozdań firm giełdowych audytorzy średniej wielkości. Wzrost cen za badanie sprawozdań finansowych wyhamował – takie wnioski płyną z raportu Grant Thorntona.

Wprawdzie piąta fala pandemii nabiera rozpędu, ale wiele wskazuje, że giełdowe spółki potrafią sobie już radzić z covidowymi zawirowaniami. Za tą hipotezą przemawia też analiza wyników spółek. W 2021 r. odsetek sprawozdań, do których audytorzy nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń ani uwag, wzrósł o 14 pkt proc., do 74 proc., czyli do poziomu notowanego przed pandemią. Z kolei odsetek emitentów, dla których audytorzy zgłaszali ryzyko braku kontynuacji działalności, spadł o 4 pkt proc., do 7 proc. – wynika z najnowszego raportu przygotowanego przez firmę Grant Thornton.

Średni rosną w siłę

W ostatnich latach na rynku audytu (w szczególności w segmencie jednostek zainteresowania publicznego, czyli m.in. spółek giełdowych) przeprowadzono szereg rygorystycznych zmian legislacyjnych, skutkujących coraz wyższymi wymogami. Mocno wzrosła liczba obowiązków, koszty oraz odpowiedzialność firm audytorskich i biegłych rewidentów. W efekcie liczba audytorów badających sprawozdania spółek giełdowych z roku na rok spada. Z działalności w tym segmencie rezygnują przede wszystkim małe firmy. W 2021 r. sprawozdania finansowe spółek notowanych na rynku głównym badało 48 podmiotów, czyli o 13 mniej niż w 2020 r., o 33 mniej niż pięć lat temu i aż o 63 mniej niż dziesięć lat temu. Średnio na jednego audytora w zeszłym roku przypadało około ośmiu spółek.

Jak teraz wygląda struktura rynku audytorskiego? Wprawdzie małe firmy są coraz mniej licznie reprezentowane na giełdzie, ale nadal stanowią stosunkowo dużą grupę: badają więcej niż co trzecią spółkę (38 proc.). Na czterech największych audytorów – czyli PwC, EY, KPMG i Deloitte – przypada łącznie 28 proc. rynku. Z kolei o 6 pkt proc. wyższy jest łączny udział (wynosi 34 proc.) czterech firm średniej wielkości, czyli Grant Thorntona, BDO, UHY ECA i PKF. W ostatnich latach systematycznie rósł. W 2018 r. na średnie firmy przypadało 22 proc. rynku, w 2019 r. 27 proc., a w 2020 r. 30 proc. W tym czasie udział wielkiej czwórki spadał i wynosił odpowiednio: 37 proc., 34 proc. i 29 proc.

Foto: GG Parkiet

Na ten trend wpływ miały m.in. zmiany regulacyjne, wymuszające na spółkach rotację audytora oraz zakazujące audytorom łączenia usług doradczych i audytorskich w badanych firmach.

Stabilizacja cen, ale na wysokim poziomie

Istotną informacją z punktu widzenia emitentów jest obserwowany trend hamowania dynamiki kosztów audytu. W latach 2015–2020 widać było tu wyraźny wzrost (w sumie o ponad jedną trzecią). Było to pokłosie wspomnianych zmian legislacyjnych, przekładających się na coraz wyższe koszty prowadzenia działalności audytorskiej oraz wzrostu wynagrodzeń specjalistów, wynikającego z narastającego deficytu biegłych rewidentów.

Natomiast w 2021 r. koszty audytu ustabilizowały się. Średnie wynagrodzenie audytora wyniosło 438 tys. zł, czyli o 3 proc. więcej niż w 2020 r. Zarówno nominalne, jak i relatywne (w relacji do sumy aktywów, kapitałów własnych i wynagrodzeń zarządów badanych spółek) koszty audytu ustabilizowały się na historycznie wysokich poziomach.

Do wyhamowania dynamiki cen przyczyniła się pandemia – w obliczu covidowych zawirowań i dużej niepewności w latach 2020 i 2021 audytorom trudno było podnosić ceny.

Z raportu Grant Thorntona wynika też, że koszt audytu jest bardziej uzależniony od wielkości audytora niż wielkości badanej spółki, a cena audytu prowadzonego przez wielką czwórkę (po uwzględnieniu przychodów spółek) jest około dwukrotnie wyższa niż usługi audytora średniej wielkości i trzykrotnie wyższa niż pozostałych.