Rządowa ekspansja fiskalna na wyborczy rok

Rząd planuje wysoki deficyt sektora finansów publicznych na poziomie 4,2–4,4 proc. PKB w przyszłym roku. To m.in. efekt wzrostu wydatków na zdrowie i obronność.

We wtorek Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2023 r. Premier podkreślał, że jest to „ambitny budżet na trudne czasy”, a wyzwania dla państwa wynikają m.in. z wojny i kryzysu energetycznego.

Premier zaznaczył, że budżet ma zapewnić bezpieczeństwo, zarówno jeśli chodzi o bezpieczeństwo socjalne – czyli wsparcie gospodarstw domowych i kontynuację programów społecznych – jak i bezpieczeństwo fizyczne dzięki wzrostowi wydatków na wojsko i zbrojenia.

Dochody rosną

Projekt zakłada, że dochody budżetu centralnego w 2023 r. wyniosą 604,4 mld zł, wydatki – 669,4 mld zł. Prognoza dla podstawowych wpływów podatkowych to: 286,3 mld zł z VAT, 73,6 mld zł z podatku CIT, 78,4 mld zł z podatku PIT oraz 88,6 mld zł z akcyzy.

W porównaniu z planem na 2022 r. każda powyższa pozycja oznacza znaczący wzrost o ok. 20 proc. Niemniej trudno to realnie ocenić, ponieważ na wykonanie dochodów i wydatków w tym roku duży wpływ mają rozwiązania nieprzewidywane wcześniej w ustawie budżetowej.

Projekt budżetu przewiduje też wysoki deficyt – w budżecie centralnym ma on wynieść 65 mld zł (wobec 29,9 mld zł w planie na 2022 r.), a w całym sektorze finansów publicznych 4,2–4,4 proc. PKB. Przyczynić ma się do tego m.in. znaczący wzrost wydatków na obronność oraz na zdrowie.

W przypadku wydatków na armię rząd zakłada wydatki rzędu 98 mld zł wprost z budżetu (ok. 3 proc. PKB) oraz łącznie 130–140 mld zł, licząc z funduszami pozabudżetowymi. Nakłady na finansowanie ochrony zdrowia mają się zwiększyć do ponad 6 proc. PKB (ok. 165 mld zł).

Po stronie wydatków obciążeniem finansów państwa będzie też m.in. waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych o 13,8 proc., wypłata 13. emerytury czy wzrost wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej, w tym także dla nauczycieli, na poziomie 7,8 proc.

Problem nie tylko polski

Deficyt sektora na poziomie 4,2–4,4 proc. PKB oznacza ekspansję fiskalną w odniesieniu do 2021 r. i prawdopodobnie także w stosunku do 2022 r. (a także przekroczenie unijnego limitu deficytu, który został ustalony na 3 proc. PKB). Potwierdza to rządowa prognoza wzrostu zadłużenia do 53 proc. PKB w 2023 r. z 52,2 proc. PKB w 2022 r.

Zdaniem Jakuba Rybackiego, głównego ekonomisty Polskiego Instytutu Ekonomicznego, deficyt na takim poziomie nie powinien dziwić ze względu na kryzys. – Wiosenne prognozy Komisji Europejskiej wskazywały, że próg procedury nadmiernego deficytu w 2023 r. będzie przekroczony w 12 państwach UE, w tym wszystkich dużych gospodarkach. Tamte prognozy nie uwzględniały jednak wsparcia dla gospodarstw domowych przy przeciwdziałaniu skutkom kryzysu energetycznego – faktyczny wynik może być zatem jeszcze większy – zaznacza Rybacki.

Wybory zmienią wynik?

Karol Pogorzelski, ekonomista Pekao, szacuje, że deficyt w przyszłym roku okaże się nieco mniejszy, niż zakłada rząd – 3,5 proc. PKB. Odmienne zdanie ma jednak Jakub Borowski, główny ekonomista Credit Agricole Bank Polska. – Moim zdaniem projekt budżetu na 2023 r. nie uwzględnia zdarzeń, które mogą być podyktowane kalendarzem wyborczym. Stąd spodziewałbym się jeszcze wyższych wydatków i w związku z tym wyższego deficytu i długu w relacji do PKB – mówi Borowski. Jak wskazuje, takim nieoczekiwanym projektem może być 15. emerytura, której pomysł już zaczyna funkcjonować w przestrzeni publicznej.

W projekcie budżetu rząd prognozuje w 2023 r. 1,7 proc. wzrostu PKB, 9,8 proc. średniorocznej inflacji i 5,4-proc. bezrobocie.