Banki mogą przestać zarabiać

Sektor już teraz ma problemy z rentownością, szczególnie mniejsze i słabsze instytucje. Kolejne miesiące mogą przynieść zwiększenie liczby nierentownych banków, a zadecyduje o tym wzrost odpisów na pandemię i sprawy frankowe.

– W kolejnych kwartałach kontynuowany będzie spadkowy trend zyskowności banków. (...) Najtrudniejszy będzie 2021 rok, kiedy możliwa jest nawet sytuacja, gdy sektor bankowy jako całość odnotuje stratę. To wariant pesymistyczny, ale wykluczyć go nie można – powiedział Adam Glapiński, prezes Narodowego Banku Polskiego.

Kto jest pod wodą?

Powołał się na analizy NBP i wskazał, że głównym czynnikiem obciążającym wyniki kredytodawców będą nie tyle niższe stopy procentowe (jednak ten czynnik także będzie miał negatywny wpływ na wyniki, bo obciąża przychody sektora), ile rosnące odpisy na oczekiwane straty kredytowe.

Problemy z zyskownością już są widoczne. Z danych KNF wynika, że ROE (zwrot z kapitałów własnych) sektora na koniec sierpnia wyniósł niecałe 4,2 proc., czyli spadł rok do roku o 2,3 pkt proc. Prawdopodobnie jeszcze się obniży, gdyby branża wypracowała w tym roku 8,5 mld zł zysku netto (byłby to spadek o 40 proc. rok do roku), ROE wyniosłoby 3,8 proc., czyli znacznie poniżej średniego kosztu kapitału banków. Niższa zyskowność to jedno, ale bardziej niepokoić może fakt, że po ośmiu miesiącach tego roku już 20 banków (10 komercyjnych i 10 spółdzielczych) miało łącznie 1,1 mld zł straty netto. Podmiotów ze stratą przybywa (po czerwcu było ich 16, a po kwietniu 14), systematycznie rośnie też ich łączna strata. Pozostałe banki po ośmiu miesiącach tego roku wykazały łącznie zysk w wysokości 6,6 mld zł, zatem łączny zysk netto sektora wyniósł po sierpniu 5,6 mld zł, czyli był o 47 proc. niższy niż rok temu.

Które banki mają problemy? Czołowych osiem giełdowych (PKO BP, Pekao, Santander, mBank, ING BSK, BNP Paribas, Millennium i Handlowy) jest wciąż rentownych (ale frankowe rezerwy nałożyły się na wyzwania całego sektora i mocno obniżyły zyski głównie Millennium i mBanku). W gorszej sytuacji są Alior i Getin Noble, które po półroczu miały odpowiednio 513 i 357 mln zł straty netto, najpewniej nie wyszły na plus po sierpniu i to one głównie odpowiadają za ujemny wynik.

GG Parkiet

Co z pozostałymi 18 bankami? Z danych KNF wynika, że wszystkich 20 nierentownych banków miało łącznie ponad 11 proc. depozytów sektora (czyli ok. 154 mld zł). Na tej podstawie i wynikach banków można wywnioskować, że nierentowne w tym okresie mogły być jeszcze: Idea Bank (jednostkowo miał po I półroczu 26 mln zł straty), Credit Agricole (2 mln zł straty po I kwartale, mógł nie wyjść na plus w kolejnych trudniejszych dla sektora miesiącach), Nest Bank (w 2019 r. miał 202 mln zł straty i prawdopodobnie ma ujemny wynik także w tym roku) oraz Pekao Bank Hipoteczny (1,5 mln zł straty po półroczu). Analitycy szacują, że po ośmiu miesiącach pod kreską mogły być jeszcze Plus Bank, SGB-Bank i BPS oraz Raiffeisen i BPH, czyli banki mające tylko kredyty frankowe (pozostałość po sprzedaży podstawowego biznesu innym kredytodawcom).

– Dla sektora bankowego w Polsce obecna sytuacja jest coraz trudniejsza. Sektor jest wysoko skapitalizowany i zaawansowany technologicznie, ale nierentowny. Wzrosło też ryzyko systemowe wynikające z faktu, że 20 banków odnotowało stratę. Do tej pory nie został też zrealizowany postulat sektora bankowego o uwolnienie od podatku nowych kredytów dla firm, co stymulowałoby finansowanie. Niepokojący jest fakt, że finansowanie budżetu rośnie zdecydowanie szybciej niż finansowanie przedsiębiorstw. W dłuższym okresie może to mieć negatywny efekt, dlatego potrzebna jest korekta tego zjawiska, co musi oznaczać inny sposób regulowania sektora finansowego – powiedział Sławomir Sikora, prezes Citi Handlowego.

Podatek pożera zyski

GG Parkiet

– Sektor bankowy może i by nie odnotował w przyszłym roku straty, gdyby państwo nie zabierało mu tych resztek zysku w postaci podatku bankowego. Nie sądzę, aby przed podatkiem bankowym sektor miał stratę, już teraz część banków płaci wyższy podatek bankowy, niż zostaje mu zysku netto – mówi Marcin Materna, szef działu analiz Millennium DM. Podatek od aktywów w skali sektora sięga 4 mld zł i niezależny jest od wysokości zysku. – Nawet jednak i bez tego wydaje się mało prawdopodobne, aby cały sektor miał w przyszłym roku stratę, chyba że prezes NBP wie więcej niż rynki i spodziewa się albo armagedonu w sektorze spółdzielczym czy SKOK, albo silniejszego niż oficjalne stanowisko rządowe spadku PKB w Polsce, bo przyszły rok ma być ponoć lepszy niż 2020 – dodaje Materna.