Techniki analityczne
Liczne kontrowersje wobec tezy o wyprzedzającym ruchu wolumenu obrotu w stosunku do ceny powodują, że niewielu inwestorów i analityków technicznych sądzi, aby zasada taka mogła być podstawą budowy efektywnego systemu transakcyjnego. Do nielicznych, którzy uważają inaczej, należy amerykański analityk i konsultant giełdowy Mark Leibovit. Zaproponowany przez niego wskaźnik odwrócenia wolumenu (Volume Reversal) bazuje na założeniu, że krótkookresowe trendy cenowe są często sygnalizowane odpowiednim poziomem aktywności rynku.
Zgodnie z założeniami klasycznej analizy wolumenu obrotu, rośnie on w miarę rozwijania się trendu i zniżkuje podczas korekt. Z tego względu każde zachowanie wolumenu stanowiące odstępstwo od tej zasady interpretowane jest zazwyczaj jako oznaka słabości trendu, co sygnalizuje możliwość jego odwrócenia. Zdaniem Leibovita, technika odwrócenia wolumenu może być użyta do prognozowania ruchów cen nie tylko akcji, ale także indeksów i cen towarów. Wskaźnik VR korzysta z kursów najwyższych i najniższych na sesji, jako że dają one lepszy obraz zmian dokonujących się na rynku niż wyłącznie ceny zamknięcia.Konstrukcja wskaźnikaPunktem wyjścia do budowy wskaźnika VR jest określenie charakterystyk, według których klasyfikowane są poszczególne sesje. Leibovit wyróżnia 4 kategorie dni:F Dzień wzrostu (Rally day) ? w którym kurs najwyższy z bieżącej sesji (Hn) jest wyższy od najwyższego kursu z poprzedniej sesji (Hn-1), a kurs najniższy z aktualnej sesji (Ln) jest nie niższy od kursu najniższego z poprzedniej sesji (Ln-1). Warunki te wyrażają następujące wzory: Hn > Hn-1 oraz Ln >= Ln-1.F Dzień spadku (Reaction day) ? w którym kurs najwyższy jest nie wyższy od najwyższego kursu zanotowanego na poprzedniej sesji, a kurs najniższy jest niższy od najniższego kursu z poprzedniej sesji (Hn == Ln-1).F Dzień zewnętrzny (Outside day) ? w którym kurs najwyższy jest wyższy od kursu najwyższego z poprzedniej sesji, a kurs najniższy jest niższy od kursu najniższego z poprzedniej sesji (Hn > Hn-1, Ln Ref(V,-1)),-1,(If((H>Ref(H,-1) AND (L>=Ref(L,-1)) AND (V>Ref(V,-1))),1,0))))Jak wynika z zaprezentowanej formuły i pomijając ?ostrość? stałych porównawczych (> zamiast >=, itp.) w efekcie wzrostu cen najwyższej i najniższej na bieżącej sesji w stosunku do sesji poprzedniej (dzień wzrostu) potwierdzonego wzrostem aktywności rynku wskaźnik zwraca wartość ?1? interpretowaną jako sygnał kupna. Gdy natomiast obie ceny ?solidarnie? zniżkują (dzień spadku), a siłę tego spadku potwierdza wolumen, generowany jest sygnał sprzedaży (?-1?). Niepotwierdzone dni spadku i wzrostu, a także dni otwarte i dni zamknięte przyjmują na wykresie wartość ?0?.Tworzenie sygnałówSystem transakcyjny oparty na wskaźniku VR generuje sygnały kupna i sprzedaży w zależności od wystąpienia reakcji wolumenu na zmiany cenowe. Gdy na kolejnej sesji wystąpi potwierdzona aktywnością rynku zmiana kierunku ruchu ceny w pełnym zakresie (tzn. od ceny najniższej do ceny najwyższej) powstaje zaburzenie sygnalizowane przez wskaźnik. Rysunek 3 przedstawia notowania ciągłe cen akcji ComArchu w nieco dłuższym niż poprzednie rysunki horyzoncie czasowym. I chociaż rozkład sygnałów, jakie generował wskaźnik VR w okresach objętych rysunkami 1 i 2, ze względu na dynamikę zmian, jest rzeczą oczywistą, to jednak ?wychwycenie? korekcyjnego charakteru nawrotki w początkowym okresie tworzenia trendu wzrostowego, a także zachowanie wskaźnika w fazie konsolidacji czytelnie ilustrują mechanizm tworzenia sygnałów.Obserwując miejsca występowania sygnałów transakcyjnych na rysunku 3, można dojść do wniosku, że opierając się wyłącznie na sygnałach wskaźnika VR system nie działa zbyt efektywnie. Potwierdziły to także przeprowadzone na wielu spółkach testy. Zalety opisanej dzisiaj metody widziałbym raczej w ocenie liczby i miejsc występowania kolejnych sygnałów mówiących wiele o sile analizowanego trendu i możliwości jego zmiany. Do tego celu warto utworzyć dodatkowe wskaźniki pozwalające m.in. na bilansowanie kolejnych sygnałów generowanych przez wskaźnik VR.PodsumowanieZaprezentowana w dzisiejszym artykule metoda oceny rynku nie jest w gruncie rzeczy niczym nowym na gruncie analizy technicznej. Dla jednych inwestorów będzie to jedynie kolejne narzędzie ułatwiające potwierdzanie siły trendu zmianami wolumenu, podczas gdy inni, zgodnie z intencją autora, dostrzegą w niej zapewne także walory prognostyczne.Nieskomplikowana budowa wskaźnika VR, a także ?otwarta? formuła interpretacyjna prowokują do tworzenia wielu jego odmian i modyfikacji. Niektóre z takich rozwiązań zaprezentuję w następnym odcinku.
MARK LEIBOVIT ? amerykański analityk techniczny, telewizyjny komentator giełdowy, a także autor analiz i prognoz dostępnych w popularnym serwisie internetowym VRTrader.com w The Volume Reversal Survey. Zamieszczane tam analizy i krótkookresowe prognozy rynku oparte są przede wszystkim na opracowanej przez Leibovita technice odwrócenia wolumenu. Zdobywca wysokich miejsc w rankingach skutecznego inwestowania organizowanych przez Timer Digest (1996-1997) i Hulbert Financial Digest (1998).
KAROL JARZYŃSKILiteratura:Thomas A. Meyers ?The Technical Analysis Course - A Winning Program for Investors & Traders?, Probus 1994.W MetaStock 7.01 (Equis)
