Polacy biorą coraz większe kredyty

Średnia wartość nowych hipotek i kredytów konsumpcyjnych wyraźnie rośnie, wydłuża się też deklarowany okres spłat. To może się odbić czkawką.

Liczba nowo udzielanych kredytów i pożyczek jest stabilna lub rośnie w niskim tempie. Akcję kredytową napędzają coraz większe średnie kwoty kredytów.

Więcej i na dłużej

Trendy te widać w głównych produktach detalicznych, czyli hipotekach i kredytach konsumpcyjnych. Średnia wartość tych pierwszych rośnie już od paru lat, w czerwcu była o 9 proc. wyższa niż rok temu i wyniosła 275,5 tys. zł – wynika z danych Biura Informacji Kredytowej. W tym roku kredyty na ponad 350 tys. zł stanowiły już ponad 41 proc. nowej sprzedaży, trzy lata temu było to ledwie 13 proc. Jednocześnie zmalał do 9 proc. z 39 proc. udział tych do 150 tys. zł.

Rosnąca średnia kwota kredytu mieszkaniowego odzwierciedla nie tylko zwyżkujące ceny lokali, ale także zwiększone zakupy tych droższych – większych i o podwyższonym standardzie. Wpływ mają też niskie stopy procentowe i rosnące dochody, co zwiększa możliwość zadłużenia.

Podobne trendy widoczne są w kredytach konsumpcyjnych, czyli gotówkowych i ratalnych. W czerwcu średnia wartość udzielonego kredytu konsumpcyjnego była o blisko 8 proc. wyższa niż rok temu i wyniosła 12,4 tys. zł. Tym razem zadecydowały o tym wzroście głównie kredyty ratalne, ale w poprzednich dwóch latach rosła też średnia w gotówkowych. Kredyty powyżej 20 tys. zł stanowią już 70 proc. wartości wszystkich udzielanych kredytów konsumpcyjnych, w tym te na ponad 50 tys. zł stanowią 33 proc. nowej sprzedaży.

Foto: GG Parkiet

Jednocześnie wydłuża się średni okres spłaty. Według BIK w gotówkowych urósł do 45 miesięcy w 2018 r. z 32 miesięcy w 2014 r. Jednak faktyczny okres spłaty jest o połowę krótszy i nie rośnie tak szybko jak umowny. – Może to wynikać ze spłaty kredytów z dochodów gospodarstw domowych nieuwzględnianych przy liczeniu zdolności kredytowej, w tym pochodzących z transferów socjalnych – uważa prof. Waldemar Rogowski, główny analityk BIK.

Nie wszystkie banki jednak obserwują ten trend: PKO BP i Millennium odpowiedziały nam, że nie odnotowują wzrostu średniej kwoty ani zwiększenia okresu spłaty.

Eksperci wskazują, że w przypadku hipotek wydłużenie spłaty do 30–40 lat to efekt ostrożnego podejścia i chęci zapewnienia sobie niskiej miesięcznej raty, gdyby w kolejnych latach powinęła się noga, ale główne założenie to spłata kredytu wcześniej, aby oszczędzić na kosztach odsetkowych. Podobnie jest w przypadku kredytów konsumpcyjnych: dłuższy okres spłat oznacza niższą ratę miesięczną. – Moim zdaniem bardziej to niż dochody z programów socjalnych ma wpływ na wcześniejsze spłaty klientów – mówi przedstawiciel jednego z banków.

Ryzyko da o sobie znać?

Banki potrafią udzielać kredytów gotówkowych nawet na 12 lat. – To element walki o klienta, ale w długim terminie raczej nie do utrzymania i w razie spowolnienia gospodarczego odbije się czkawką w postaci pogorszenia spłacalności i wyższych odpisów – dodaje nasz rozmówca.

Nadzorcy od ponad roku zwracają uwagę na ryzyka związane z rosnącą średnią wartością kredytów konsumpcyjnych. Komitet Stabilności Finansowej w kwietniu stwierdził, że kredyty te wymagają dalszego monitoringu właśnie ze względu na rosnący udział tych o wysokiej wartości i długim terminie. W grudniu Narodowy Bank Polski zwracał uwagę na szybko rosnące kredyty konsumpcyjne, które z natury są bardziej ryzykowne, a teraz dodatkowo zagrożenie rośnie ze względu na coraz wyższe kwoty, na jakie są udzielane.

Na razie jest dobrze, wskaźnik jakości kredytów konsumpcyjnych BIK jest niski i jeszcze się poprawia. Widać to też po wynikach banków. Millennium, który osiąga ostatnio rekordową dla siebie wartość sprzedaży, nie odnotował pogorszenia jakości tego portfela. Stabilne koszty ryzyka w tym segmencie mają też mBank czy Alior.