Jak w praktyce sprawdza się formacja głowy z ramionami

Przetestowaliśmy skuteczność najpopularniejszych formacji liniowych. Sprawdziliśmy je w trzech ramach czasowych dla pięciu instrumentów. Jakie są wyniki?

W poprzednich odcinkach „Profesjonalnego inwestora" opisaliśmy i przetestowaliśmy najbardziej popularne formacje świecowe. Teraz zajmiemy się formacjami liniowymi. W każdym artykule będziemy prezentować wybrane „figury" razem z wynikami naszych testów dotyczących ich praktycznej skuteczności. Dziś na warsztat bierzemy głowę z ramionami (RGR), czyli formację, która zapowiada zmianę dotychczasowego trendu.

Specyfika formacji

RGR składa się z trzech następujących po sobie szczytów, przy czym drugi jest wyższy od pierwszego, a trzeci niższy od drugiego. Kluczowe w tej formacji jest umiejscowienie linii szyi, która łączy podstawy ramion i głowy. Linia ta jest wsparciem, a jej przebicie stanowi sygnał otwarcia pozycji krótkiej, bo RGR zapowiada zmianę trendu wzrostowego na spadkowy. Z kolei odwrócona głowa z ramionami (oRGR) zapowiada zmianę w przeciwnym kierunku. Figura ta składa się z trzech dołków, z których środkowy jest najniższy. Linia szyi łączy dwa lokalne szczyty formacji i stanowi opór, którego przebicie jest sygnałem otwarcia pozycji długiej.

Jeżeli nie możemy w miarę sprawnie wyznaczyć linii szyi, to prawdopodobnie nie mamy do czynienia z formacją głowy z ramionami. Linie szyi w RGR i oRGR są, niestety, bardzo subiektywne w ocenie. Ramiona mogą być czasem książkowo zarysowane, a czasem analityk popada w pułapkę, próbując na siłę doszukać się tej formacji, prowadząc linię na kilka różnych sposobów. Na potrzeby naszego badania staraliśmy się identyfikować formacje w sposób najbardziej zbliżony do podręcznikowego.

Metodologia testów

Metodologia badania opierała się na przeanalizowaniu pięciu instrumentów z różnych klas aktywów (dwie pary walutowe: USD/CHF, EUR/AUD, indeks FTSE 100, kontrakt na kukurydzę oraz CFD na akcje spółki Allianz), w trzech różnych interwałach czasowych (15 minut, godzina, jeden dzień), nawet na kilkanaście lat wstecz.

Z uwagi na zbyt subiektywny charakter formacji analizowaliśmy wykresy „ręcznie", a nie przy użyciu algorytmu. W badaniu uwzględnialiśmy wszystkie RGR i oRGR, które spełniały powyższe założenia, bez względu na fazę trendu, w której się one pojawiały.

Sygnałem do zajęcia pozycji krótkiej dla RGR było zamknięcie korpusu spadkowej świecy poniżej linii szyi, po wyrysowaniu wyraźnego prawego ramienia (dla oRGR – powyżej linii szyi). To bardzo ważne, aby otwierać pozycję dopiero po zamknięciu przebijającej świecy. W toku analizowania wykresów było wiele formacji podobnych do RGR, które kusiły pięknie wyrysowaną strukturą, jednak nie było wybicia. Warto pamiętać, że samo prawe ramię lub cień świecy przebijający linię szyi nie stanowią jeszcze sygnału do otwarcia pozycji.

Stop loss dla zlecenia sprzedaży ustawiony był powyżej prawego ramienia z doliczeniem 5 pipsów i średniej wartości spreadu. Dla zlecenia kupna ustalony był poniżej prawego ramienia formacji oRGR. Podobnie jak w przypadku objęć hossy i bessy potencjalny zysk szacowany był w relacji do ryzyka. I tak 1/1 oznacza zysk równy stop lossowi, a 3/1 i >3/1 – relacje równe lub większe trzykrotności.

Korzystne rezultaty

Wyniki testów (patrz tabela) pokazują, że konsekwentne stosowanie formacji głowy i ramion przynosi długoterminowe zyski, niezależnie od instrumentu i ramy czasowej. Cieszyć może duża liczba pozycji przynoszących zysk ponad trzy razy wyższy niż ryzyko (oznacza to, że formacja faktycznie zmieniła kierunek trendu).

Najlepsze okazały się pozycje otwierane na wykresach 15-minutowych. Powodem może być dosyć szybki sygnał, przez co można wejść na rynek na początku długiego ruchu. W interwale dziennym prawe ramię może się kształtować nawet kilkanaście dni, przez co stop będzie bardzo odległy. Mimo że po aktywacji zlecenia sprzedaży pozycja będzie przynosiła duże zyski przez wiele dni, to przez odległość stopa możemy nigdy nie dojść do pełnej realizacji zasięgu 1/1.

Z naszych badań wynika, że w praktyce nie działa zasięg wzrostu mierzony odległością głowy od linii szyi – kurs zwykle ani nie zatrzymuje się w tym miejscu, ani nie wykonuje korekcyjnych zwrotów. Pomysł, by na tej podstawie ustawiać zlecenia realizacji zysku, nie jest więc dobry. Lepszym wyjściem jest strategia „kup i trzymaj", w której po osiągnięciu relacji 1/1 przesuwamy stopa na poziom break-even (do pułapu otwarcia pozycji).

Wzmocnienie sygnału

Podobnie jak w przypadku objęć hossy i bessy, RGR to formacje gry przeciwko trendowi, dlatego należy podchodzić do nich z pewną dozą ostrożności. W filtrowaniu najlepszych sygnałów pomoże na pewno czekanie na wybicie zakończone zamknięciem świecy poniżej/powyżej (dla RGR/oRGR) linii szyi.

Inwestorzy grający na kontraktach, w których dostępny jest rzeczywisty wolumen czy też liczba otwartych pozycji (LOP), powinni zwracać uwagę, czy te dwie wartości przy wybiciu z formacji wzrastają. Jeżeli tak, wybicie można uznać za pewniejsze, gdyż widzimy, że na rynek wchodzą inni gracze.

Sygnał otwarcia pozycji może być także wzmocniony, jeżeli przy kreśleniu lewego ramienia i głowy tworzy się dywergencja z takimi wskaźnikami jak histogram MACD czy RSI lub CCI. Warto także zerknąć na świece. Jeżeli szczyty ramion oraz głowy zbudowane są z formacji popytowych (oRGR) lub podażowych (RGR), to formacja także zwiększa swoje znaczenie. Zawsze lepiej mieć po swojej stronie cztery argumenty niż jeden, bo tak jak wspomnieliśmy w poprzednim artykule – trading to gra prawdopodobieństw.

Formacje głowy z ramionami mają jeszcze jedną ważną cechę. Często po przełamaniu linii szyi (oporu) występuje techniczny powrót testujący ją teraz jako wsparcie. Jeżeli w tym miejscu pojawi się jakaś interesująca formacja świecowa zgodna z kierunkiem wybicia, to mamy dosyć mocny sygnał wejścia. Oczywiście rynek może zrobić wszystko, jednak takie odbicie po teście linii szyi uznawane jest za dobry omen i mocną rekomendację.

[email protected]

Współtwórcą artykułu i wykonawcą testów jest Tomasz Wiśniewski, ekspert Forex-University.

Jest on absolwentem Uniwersytetu Warszawskiego oraz Leeds University. Często występuje w mediach branżowych i prowadzi wykłady podczas konferencji, m.in. Wall Street, Focus on Forex. Przez ponad rok prowadził szkolenia na żywo z inwestowania na rachunku rzeczywistym, gdzie uczył przede wszystkim tego, jak podchodzić do tradingu od strony psychiki i odpowiedniego zarządzania kapitałem i ryzykiem.

W inwestowaniu preferuje techniczne podejście i narzędzia bazujące na price action. PZ