Audyt w dobie ESEF

Zgodnie z dyrektywą 2004/109/WE w sprawie harmonizacji wymogów dotyczących przejrzystości informacji o emitentach, których papiery wartościowe dopuszczone są do obrotu na rynku regulowanym, ze skutkiem od 1 stycznia 2020 raporty roczne tych emitentów powinny zostać przygotowywane w jednolitym formacie sprawozdawczym.

W przypadku gdy raporty roczne zawierają skonsolidowane sprawozdania finansowe sporządzone zgodnie z MSSF, emitenci muszą znakować skonsolidowane sprawozdania finansowe znacznikami taksonomii ESEF, zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej uzupełniającym dyrektywę 2004/109/WE w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych. Taksonomia ESEF opiera się na międzynarodowych standardach rachunkowości MSSF oraz zastosowaniu znaczników w języku iXBRL.

Proces interaktywnego raportowania dostarczy zarówno inwestorom, jak i innym interesariuszom wystandaryzowane i czytelne informacje dostępne w zwykłych przeglądarkach internetowych oraz stworzy możliwość automatycznego porównywania i przetwarzania danych w dedykowanych programach komputerowych.

Ilona Pieczyńska-Czerny dyrektor, PwC

materiały prasowe

Dostosowanie sprawozdawczości do formatu ESEF będzie wymagało poniesienia dodatkowych kosztów i nakładu pracy po stronie emitenta, które wynikać będą z poniesienia niezbędnych kosztów zakupu oprogramowania lub zlecania znakowania oraz generowania plików iXBRL zewnętrznym doradcom. Rozwiązaniem docelowym dla emitentów może być implementacja oprogramowania zintegrowanego z systemem finansowo-księgowym automatyzującym proces sprawozdawczosci, włączając w to specyfikację iXBRL, szczególnie że się spodziewamy, iż zakres sprawozdawczości objęty znakowaniem w języku iXBRL będzie w przyszłości stopniowo wzrastał.

Anna Wójtowicz dyrektor, PwC

materiały prasowe

Proces znakowania wymagać będzie osądu w odniesieniu do konkretnych pozycji sprawozdawczych oraz w sytuacji specyficznej dla danego emitenta. Przy znakowaniu ujawnień emitenci stosować będą te elementy taksonomii podstawowej, które mają znaczenie rachunkowe najbliższe znakowanemu ujawnieniu. W przypadku gdy emitenci nie znajdą stosownego znacznika w taksonomii podstawowej, wówczas tworzą tzw. rozszerzenia. W ten sposób emitenci tworzą własną dostosowaną do siebie taksonomię.

Audytorzy badający skonsolidowane sprawozdania finansowe emitentów będą zobowiązani do wykonania niezbędnych procedur zmierzających do zweryfikowania poprawności zastosowania znaczników iXBRL i wydania opinii.

Oczekuje się, że wydane zostaną wskazówki lub przepisy określające formę i zakres raportowania biegłego rewidenta w tym zakresie.

Potwierdzenie zgodności sprawozdania z wymogami iXBRL zarówno ze względu na funkcję, jaką biegły rewident wykonuje w odniesieniu do rocznych sprawozdań finansowych, a także ze względu na odrębność tych czynności od samego badania wymagać będzie dodatkowej pracy i narzędzi także po stronie firm audytorskich.

System kontroli wdrożony w tym obszarze przez emitenta będzie miał znaczenie dla przebiegu procesu weryfikacji przez audytora poprawności oznakowania skonsolidowanych sprawozdań w języku iXBRL.

Jeśli chodzi o pracę audytora, najistotniejszą kwestią pozostaje zakres prac, jaki powinien zostać wykonany w celu wydania opinii co do zgodności z wymogami iXBRL skonsolidowanych sprawozdań finansowych. KEONA (Komitet Europejskich Organów Nadzoru Audytowego) w listopadzie 2019 wydał stanowisko, w którym wskazał, iż w odniesieniu do zgodności tych sprawozdań z wymogami specyfikacji iXBRL audytor powinien uzyskać rozsądne zapewnienie. Zatem biegły rewident może potwierdzić zgodność zastosowania specyfikacji iXBRL dopiero po dokonaniu weryfikacji sposobu i wyników zastosowanego przez spółkę mechanizmu znakowania. Oznacza to konieczność wykonania określonych procedur i czynności przed stwierdzeniem poprawności zastosowania znaczników iXBRL oraz wydaniem opinii w tej kwestii.

Nie ma odrębnych standardów do weryfikacji zastosowania taksonomii iXBRL, zatem biegli rewidenci powinni skorzystać z takich procedur, których przeprowadzenie zapewni ich, że sposób oznakowania odpowiada wymogom przewidzianym w specyfikacji iXBRL. W tym celu biegli mogą sięgnąć po Krajowy Standard Usług Atestacyjnych innych niż badanie i przegląd 3000 (Z).

Procedury i czynności przeprowadzane przez biegłego powinny pozwolić zrozumieć przyjęty przez emitenta system znakowania, zweryfikować jego poprawność i kompletność, przyjęte osądy, systemy walidacji i kontroli wewnętrznej oraz czy nie ma ryzyka zniekształcenia informacji finansowej. Przy użyciu przez emitenta elementów taksonomii rozszerzonej, zastosowanie znaczników iXBRL wymaga indywidualnego osądu emitenta i będzie wymagało przeprowadzenia odpowiedniej procedury także przez audytora.

Biegli rewidenci, przygotowując się do procesu weryfikacji zastosowania znakowania iXBRL, tworzą własne rozwiązania softwarowe, które pomogą im tym procesie. Stwierdzenie, czy sprawozdanie finansowe przygotowane w formacie ESEF przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego badanej jednostki oraz potwierdzenie zgodności zastosowania wymogów iXBRL, może znaleźć się w odrębnych sprawozdaniach biegłego rewidenta.

Jednocześnie należy pamiętać, że usługi doradcze związane ze znakowaniem sprawozdań oraz sprzedaż i wdrożenie dedykowanych do tego narzędzi nie mogą być wykonywane dla spółki przez jej audytora, gdyż usługi te nie znajdują się na białej liście usług dozwolonych. Do tego spółki będą potrzebowały wsparcia niezależnych firm doradczych oraz IT.