System inwestycyjny: Średnie & ADX

Wskaźniki ruchu kierunkowego DMI i ADX (3)

System inwestycyjny Średnie & ADX to kolejny sposób wykorzystania wskaźników opracowanych przez J. Wellesa Wildera do dokonywania transakcji na rynkach finansowych. W stosunku do opisywanego poprzednio systemu DMS ta metoda zastępuje sygnały wejścia i wyjścia z rynku generowane przez wskaźniki PDI i MDI przecięciami średnich kroczących kursu. System Średnie & ADX zajmuje pozycje na rynku, gdy średnia z 3 sesji przecina od dołu średnią z 12 sesji, a wskaźniki ADX i ADXR znajdują się na poziomach charakterystycznych dla silnego trendu. Wyniki systemów Średnie & ADX i DMS okazały się porównywalne. Oba mogą zostać wykorzystane jako podstawa kompleksowego systemu transakcyjnego po wyposażeniu ich w dodatkowe metody zarządzania kapitałem, wielkością pozycji i ryzykiem poszczególnych transakcji.

Założenia systemu: Średnie & ADXPodstawowa różnica pomiędzy systemem Średnie & ADX a przedstawianym w poprzednim odcinku cyklu systemem DMS jest taka, że ten pierwszy wykorzystuje przecięcia średnich kroczących jako podstawowy sygnał transakcyjny, a ten drugi przecięcia linii Plus Directional Indicator (PDI) i Minus Directional Indicator (MDI). Pozostałe składniki obu technik są identyczne. Aby system mógł dać sygnał wejścia na rynek, wartości ADX muszą się podnosić, a średnia ADXR powinna znajdować się ponad poziomem 25 pkt.Druga różnica polega na tym, że metoda wykorzystana w DMS polega na zamykaniu pozycji na podstawie przecięć wskaźników +DI i -DI, a system Średnie & ADX nie ma wbudowanych sygnałów zamykania pozycji, lecz odwraca pozycję długą na krótką lub odwrotnie w momencie, gdy zaistnieje odpowiednia sytuacja zdefiniowana w systemie. Pozwala to na lepszą ocenę sygnałów wejścia i wyjścia z rynku, a do tego powinien służyć pierwszy krok przy konstruowaniu skutecznego systemu transakcyjnego.System Średnie & ADX wykorzystuje średnie kroczące z 3 i 12 sesji. Przecięcie średnie z 12 sesji przez średnią z 3 sesji od dołu to wstępny sygnał otwarcia długiej pozycji. Odwrotne przecięcie średnich to odpowiednio sygnał otwarcia krótkiej pozycji. Taka kombinacja średnich dość często generuje sygnały wejścia i wyjścia z rynku. Jednak zastosowanie filtra w postaci wskaźników ADX i ADXR powoduje, że rzeczywista liczba sygnałów generowanych przez system znacznie się zmniejsza. Zamiana wskaźników +DI i -DI na średnie kroczące skutkuje zmniejszeniem liczby transakcji. Jak widać przy porównaniu systemów DMS i Średnie & ADX liczba transakcji tego drugiego jest prawie o połowę mniejsza.Liczbę sesji branych do obliczania średnich kroczących w systemie Średnie & ADX można oczywiście zmieniać. Zastosowanie szybszych średnich ruchomych spowoduje zwiększenie liczby sygnałów, a użycie wolniejszych - ich zmniejszenie. Można również zoptymalizować kombinację średnich, aby znaleźć tę, która najlepiej się sprawdzała w przeszłości. Oczywiście takie dopasowanie systemu do rynku nie daje żadnej gwarancji, że otrzymana para średnich będzie się sprawdzać w przyszłości.Przy testowaniu systemu nie były stosowane linie obronne. Ich użycie mogłoby zwiększyć zyski systemu, powodując szybszą realizację zysków i zmniejszenie straty w pozycjach błędnych. Jednak w pierwszym etapie konstruowania systemu transakcyjnego lepiej jest skoncentrować się na uzyskaniu jak najlepszych sygnałów wejścia i wyjścia z rynku. W dalszej kolejności trzeba zastosować linie obronne, poziomy realizacji zysku, zoptymalizować wielkość zajmowanych pozycji itd. Dopiero po wykonaniu tych wszystkich kroków można mówić o kompleksowym systemie inwestycyjnym. Prezentowane tutaj wstępne założenia systemu Średnie & ADX to dopiero początek tworzenia całego systemu.Wyniki systemu - indeksy giełdoweSystem był testowany na wykresach piętnastu indeksów giełdowych, obrazujących notowania na jedenastu głównych europejskich, amerykańskich i azjatyckich rynkach akcji oraz na giełdzie warszawskiej. System osiągnął zysk netto na wykresach dwunastu indeksów spod piętnastu testowanych. Przeciętna stopa zwrotu na każdym z rynków wyniosła ponad 34% w ciągu czterech lat. Przeciętnie na każdym z testowanych wykresów indeksów system wygenerował ok. ośmiu sygnałów wejścia na rynek, czyli mniej więcej co pół roku. Blisko połowa transakcji sugerowanych przez system przyniosła zysk. Stosunek przeciętnego zysku z transakcji do przeciętnej straty ukształtował się na dość atrakcyjnym poziomie 2,07. W stosunku do osiągniętego zysku netto system był dość ryzykowny. Maksymalne obsunięcie kapitału w otwartych pozycjach kształtowało się przeciętnie na poziomie ponad 19%. Przy 34% zysku netto jest to wartość zdecydowanie zbyt wysoka, jednak biorąc pod uwagę brak linii obronnych i innych sposobów realizacji zysków ten wynik nie wydaje się taki zły. System był przeciętnie o połowę gorszy od strategii kup i trzymaj. Jednak trzeba pamiętać, że na rynkach jedenastu spośród piętnastu analizowanych indeksów panowała silna hossa. W takich warunkach trudno się spodziewać, by system był w stanie pobić rynek. Na rynku w Hongkongu i w Japonii, gdzie panowała bessa, system osiągnął znacznie lepsze rezultaty od strategii "buy and hold". Na indeksach polskiego rynku akcji system nie sprawdził się ,osiągając gorsze wyniki od rynku, mimo że na warszawskiej giełdzie w tym czasie nie było hossy.Zdecydowanie najlepsze wyniki system Średnie & ADX osiągnął na giełdzie irlandzkiej na wykresie indeksu Irish Stock Exchange Index. Zysk netto systemu w okresie czterech lat wyniósł ponad 150%. Był to wynik lepszy o 10% od strategii "buy and hold". W ujęciu średniorocznym system dał zysk netto w wysokości blisko 40%. W tym czasie na giełdzie irlandzkiej panowała silna hossa, podobnie jak na większości rynków europejskich, więc tak dobry wynik systemu świadczy o jego sporych możliwościach. W ciągu czterech lat system Średnie & ADX dał dwanaście sygnałów otwarcia pozycji, z czego osiem przyniosło zysk, a cztery stratę. Stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty ukształtował się na poziomie 2,1, czyli był zbliżony do średniej dla wszystkich rynków. System dał serię czterech zyskownych transakcji i dwóch, które przyniosły stratę. W stosunku do osiągniętych zysków ryzyko systemu nie było wysokie. W najgorszym momencie strata na otwartych pozycjach nie przekroczyła 12,6 pkt., a po zamknięciu pozycji system nie dał straty ani razu. Obecnie system Średnie & ADX utrzymuje długą pozycję otwartą jeszcze w listopadzie ubiegłego roku, która dotychczas przyniosła zysk netto w wysokości ok. 25 proc.Drugim rynkiem, na którym system się sprawdził, był rynek hiszpański. Na wykresie indeksu Madrid General Index system Średnie & ADX dał dziesięć sygnałów otwarcia pozycji, z których dokładnie połowa przyniosła zyski. Stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty był bardzo atrakcyjny i ustalił się na poziomie 2,73. Oznacza to, że zyski z transakcji zyskownych przyniosły przeciętnie 2,7 razy więcej kapitału niż wyniosły straty na transakcjach, które doprowadziły do strat. Przy takim stosunku dość trudno jest stracić pieniądze na rynku. Warto zwrócić uwagę, że ten wynik został osiągnięty bez stosowania jakichkolwiek linii obronnych.W sumie system na rynku hiszpańskim był o 40 proc. słabszy od strategii "kup i trzymaj". Ryzyko systemu nie było zbyt duże w stosunku do zysków, jakie przyniósł. Maksymalna strata na otwartych pozycjach nie przekroczyła 22% początkowo zainwestowanego kapitału.Trzecim i ostatnim indeksem, na wykresie, którego system Średnie & ADX osiągnął ponad 100% zwrotu z kapitału był FTSE Eurotop 100, indeks obrazujący koniunkturę na rynkach 100 największych europejskich spółek. System bardzo rzadko generował sygnały wejścia i wyjścia z rynku. W ciągu czterech lat było ich zaledwie pięć, z czego cztery pozycje zostały zamknięte, a jedna długa jest nadal utrzymywana. Cztery spośród pięciu pozycji sugerowanych przez system przyniosły zyski, w tym również obecna długa pozycja otwarta jeszcze w listopadzie ubiegłego roku. Wśród tych czterech pozycji trzy zarabiały na rynku wzrostowym, a jedna na rynku spadkowym. Stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty na pozycjach zamkniętych wyniósł 2,24, co można uznać za wynik satysfakcjonujący. W sumie system przyniósł zyski o blisko 20% gorsze od strategii buy and hold. Jednak zważywszy na to, że w okresie testowania systemu panowała silna hossa, jego wyniki są dość dobre. Ryzyko systemu nie było szczególnie duże w porównaniu z zyskiem netto. Największa strata na otwartych pozycjach nie przekroczyła 13% zainwestowanego kapitału. Największa strata na zamkniętych pozycjach wyniosła ok. 7%.Najgorsze wyniki system przyniósł na polskim rynku akcji na wykresach indeksu WIG20 i indeksu cenowego oraz na rynku japońskim (indeks Nikkei 225) i na amerykańskim rynku pozagiełdowym NASDAQ. Na każdym z nich stosowanie systemu prowadziło do znaczących strat zainwestowanego kapitału. Słabe wyniki systemu na rynku polskim i japońskim wynikają z charakterystyki metody inwestycyjnej, opartej na średnich kroczących i wskaźniku ADX. System dawał dobre sygnały na długotrwałych trendach. W czasie krótkich, dynamicznych i niestabilnych tendencji, które przeważają na wykresach indeksów WIG20 i Nikkei 225, jego sygnały były spóźnione, co prowadziło do dotkliwych strat.Wyniki systemu - akcje spółek wchodzących w skład indeksu WIGWyniki systemu Średnie & ADX na rynkach akcji największych polskich spółek wchodzących w skład indeksu WIG20 były katastrofalne. Zyski można było osiągnąć jedynie na czterech papierach. Pozostałe piętnaście akcji przyniosło straty. Na rynku akcji Prokomu system nie wygenerował żadnego sygnału. W sumie stosując Średnie & ADX na tych rynkach można było stracić przeciętnie 32,5% zainwestowanych pieniędzy w ciągu czterech lat. Na każdym rynku system generował przeciętnie pięć sygnałów wejścia na rynek, z których ok. jednej trzeciej przynosiło zyski. Stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty ukształtował się zaledwie na poziomie 1,18, co można uznać za wynik wyjątkowo słaby i praktycznie dyskwalifikujący system. Wysokie było również ryzyko systemu. Przeciętnie na wszystkich rynkach system Średnie & ADX notował stratę na otwartych pozycjach, przekraczającą połowę zainwestowanego kapitału. W sumie w ciągu czterech lat testów system osiągnął wyniki o 60 proc. gorsze od strategii kup i trzymaj.Najlepsze wyniki system Średnie & ADX osiągnął na rynkach akcji Dębicy i Handlowego. Na każdym z nich system osiągnął ok. 30% zysku netto przy stosunkowo atrakcyjnych wskaźnikach ryzyka i stosunku przeciętnego zysku do przeciętnej straty.Stosując system Średnie & ADX na rynku akcji Dębicy można było zarobić 32,6% zainwestowanego kapitału przy stosunku przeciętnego zysku do przeciętnej straty na poziomie 2,23. Ryzyko systemu było bardzo wysokie. Maksymalne obsunięcie wartości kapitału na otwartych pozycjach było większe niż zysk netto systemu. Spośród pięciu pozycji wskazywanych przez system tylko dwie były zyskowne. W sumie system był znacznie gorszy od strategii kup i trzymaj.Na rynku akcji Handlowego stosowanie systemu przyniosłoby zysk netto w wysokości 37%. Od początku historii notowań akcji banku system Średnie & ADX dał trzy sygnały zajęcia pozycji. Dwie zamknięte dotychczas pozycje przyniosły zyski. Obecnie system utrzymuje długą pozycję otwartą na tym rynku w listopadzie 1998 roku. Stosowanie systemu nie było zbyt ryzykowne. Maksymalny spadek wartości kapitału to jedynie 18 proc. W sumie system był znacznie lepszy od strategii kup i trzymaj osiągając ponadsześciokrotnie lepszy wynik.Najgorsze wyniki system Średnie & ADX osiągnął na rynkach akcji Elektrimu, Budimeksu, BSK, Mostostalu Export, Okocimia, Stalexportu i Polifarbu CW. Największe straty stosowanie systemu przyniosło na rynkach papierów Stalexportu, Polifarbu CW i Elektrimu. Stracić można było praktycznie całość zainwestowanego kapitału.Porównanie do systemu DMSNa rynkach podlegających jednoznacznym i długotrwałym trendom system Średnie & ADX wypadł nieco lepiej od opisywanego w poprzedniej części cyklu systemu DMS. Przeciętny zysk netto na rynkach piętnastu indeksów giełdowych wyniósł ponad 34 proc., czyli o ok. 3 proc. więcej niż system DMS. Ten wynik został osiągnięty przy mniejszej liczbie transakcji i podobnym stosunku transakcji zyskownych do pozycji, które przyniosły straty. Bardzo podobny był stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty. W obu przypadkach był większy od 2. Oznacza to, że każda transakcja zyskowna przyniosła przeciętnie dwa razy więcej kapitału, niż wyniosła przeciętna strata w każdej z transakcji nie trafionych. Przy zbliżonej liczbie transakcji udanych i błędnych przełożyło się to na ogólnie dodatni wynik systemów DMS i Średnie & ADX. Ryzyko systemu Średnie & ADX było większe od systemu Wildera. Wynikało to przede wszystkim z reguł zamykania pozycji. Porównanie wyników obu systemów do strategii buy and hold wypada podobnie. Oba systemy były przeciętnie o ok. połowę gorsze od tej techniki. Bezpośrednią przyczyną tego wyniku był fakt, że na rynkach większości indeksów panowała w okresie testów bardzo silna hossa.Na rynkach polskich akcji system Średnie & ADX wypadł znacznie gorzej od systemu DMS. Wynikało to przede wszystkim z zasad zamykania pozycji. System DMS generował sygnały zamknięcia pozycji w momencie przecięcia wskaźników PDI i MDI, które dość szybko reagują na zmiany trendu przeciwne do otwartej wcześniej pozycji. W związku z tym system DMS wcześniej zamykał pozycje, które zaczynały przynosić straty. System Średnie & ADX odwracał pozycję dopiero, gdy wystąpiła sytuacja zdefiniowana w systemie jako sygnał otwarcia pozycji przeciwnej. System Średnie & ADX dopuszczał więc w sytuacjach krótkich i niestabilnych tendencji na znacznie większe straty. Jednak na rynkach podlegających silnym i długim trendom taka strategia pozwalała na osiągnięcie większych zysków.W sumie oba systemy sprawdziły się dość dobrze na rynkach o silnych trendach. Stosując dobre zasady zarządzania pieniędzmi, odpowiednie wielkości pozycji oraz co najważniejsze rygorystyczne zasady zarządzania ryzykiem można na bazie obu systemów próbować skonstruować kompleksowy system transakcyjny, operujący na wielu rynkach. W polskich warunkach jest to dość kłopotliwe ze względu na duże trudności w dostępie do płynnych rynków, umożliwiających inwestowanie w obu kierunkach czyli zajmowanie zarówno długich, jak i krótkich pozycji.PodsumowaniePrzy testowaniu systemu Średnie & ADX nie zostały zastosowane żadne metody ograniczania ryzyka, zarządzania kapitałem lub różnicowania wielkości pozycji. Test ograniczał się jedynie do zbadania, czy zastosowane w systemie metody wchodzenia na rynek i odwracania pozycji będą wystarczająco dobre, by ewentualnie włączyć je do kompleksowego systemu transakcyjnego. Dodatkowo zbyt mała liczba sygnałów oraz dość krótki okres testowania systemu powoduje, że do wyników testów trzeba podchodzić z dużą ostrożnością. W rzeczywistości wyniki mogą bardzo odbiegać od tych zamieszczonych w tabelach.Uzyskane wyniki przy zastrzeżeniu wymienionych wyżej ograniczeń wypadły przeciętnie. Osiągnięty zysk netto był raczej niski, ale i tak wyższy niż systemu DMS J. Wellesa Wildera. W znacznym stopniu wynikało to z przyjętego sposobu testowania systemu. Znacznie lepiej prezentowała się liczba udanych transakcji oraz stosunek przeciętnego zysku do przeciętnej straty. Przy takich parametrach system może przynosić zyski, a po jego ulepszeniu przez zastosowanie choćby linii obronnych i taktyki powiększania zyskownych pozycji jego wyniki mogłyby ulec znacznej poprawie. W sumie zastosowane w systemie Średnie & ADX metody wejścia na rynek i odwracania pozycji mogą na rynkach charakteryzujących się silnymi trendami stanowić podstawę skutecznego systemu transakcyjnego.

Piotr Wąsowski

Literatura, dane i oprogramowanie:Charles LeBeau, David W. Lucas "Komputerowa analiza rynków terminowych" WIG Press 1998Stuart Evens " Directional Movement" - Techsis of Stocks and Commodities 2/99J. Welles. Wilder "New Concepts of Technical Trading Systems" (Trend Research 1978).Wykresy i obliczenia wykonano za pomocą programu Metastock (Equis International)System był testowany na danych dostarczonych przez ReutersPoprzednie odcinki tego cyklu wydrukowaliśmy w numerach 46 i 59 PARKIETU z 6 i 25 III 1999 r.