Budowa wspólnego rynku, czyli obszaru, na którym będzie możliwy swobodnyprzepływ osób, towarów, usług i kapitału to jeden z głównych celów w Unii Europejskiej. Wspólny rynek ma stworzyć warunki do przyspieszenia rozwoju gospodarekkrajów członkowskich i stawienie przez nie czoła takim potęgom gospodarczym,jak Stany Zjednoczone czy Japonia.
Polska za kilka lat przystąpi do Unii Europejskiej. W związku z tym toczą się dyskusje o zmianach, jakie integracja przyniesie Polsce w różnych dziedzinach. Jakich zatem zmian możemy się spodziewać na krajowym rynku kapitałowym? Na jakim etapie w tym zakresie jest obecnie Unia Europejska i w jakim kierunku zmierza?Budowanie wspólnego rynku na obszarze obejmującym niezależne kraje posiadające odrębne systemy prawne i prowadzące własną politykę nie jest proste. Drogą, jaką wybrała Unia do osiągnięcia tego celu, jest między innymi harmonizacja podstawowych regulacji prawnych krajów członkowskich i wyeliminowanie powielających się procedur. Ma to na celu umożliwienie wszystkim obywatelom i firmom mieszkającym i mającym siedzibę w jednym kraju prowadzenie działalności oraz obracanie kapitałem we wszystkich krajach na zbliżonych zasadach i bez zbędnych barier.Wspólny rynek papierów wartościowych opiera się na dwóch podstawowych zasadach: swobodzie świadczenia usług inwestycyjnych oraz swobodzie przepływu kapitału.Swoboda świadczenia usług polega na ujednoliceniu przez wszystkie kraje warunków zakładania na ich terytorium firm inwestycyjnych i umożliwieniu firmom wykonywania usług inwestycyjnych we wszystkich krajach członkowskich poprzez oddziały lub nawet bez konieczności zakładania oddziałów ? na zasadach transgranicznych ? na przykład poprzez internet. Przy czym, co jest bardzo istotne, firmy świadczące usługi w kilku krajach są licencjowane jeden raz i podlegają nadzorowi ostrożnościowemu władz nadzorczych ich kraju macierzystego. Jest to tak zwana zasada jednolitego paszportu dla firm inwestycyjnych. Aby mogła ona efektywnie funkcjonować, dodatkowo konieczne było zapewnienie firmom inwestycyjnym możliwości bezpośredniego dostępu do oficjalnych rynków giełdowych oraz do izb depozytowo-rozliczeniowych wsz-ystkich państw członkowskich. Bardzo istotną kwestią jest również zapewnienie takiej samej ochrony wszystkim odbiorcom usług inwestycyjnych, niezależnie od miejsca ich zamieszkania i siedziby firmy świadczącej usługi.Swoboda przepływu kapitału polega natomiast na stworzeniu wszystkim obywatelom i firmom możliwości transgranicznego lokowania i pozyskiwania środków finansowych przy maksymalnym uproszczeniu przepisów i wyeliminowaniu narodowych ograniczeń. Jeżeli chodzi o lokowanie kapitału, to zasada ta uniemożliwia na przykład nakładanie ograniczeń na lokowanie aktywów funduszy inwestycyjnych za granicą. Natomiast w zakresie gromadzenia kapitału wyraża się ona między innymi w uznawaniu we wszystkich krajach dopuszczenia do obrotu i publicznego pozyskiwania środków uzyskanego przez emitenta w jednym z krajów członkowskich.Na jakim etapie w zakresie tworzenia wspólnego rynku papierów wartościowych jest obecnie Unia Europejska i w jakim kierunku zmierza? Kraje członkowskie przyjęły odpowiednie dyrektywy regulujące wymienione zagadnienia i zaimplementowały je w swoich systemach prawnych. Podstawy wspólnego rynku zostały więc stworzone. Ocenia się jednak, że ze względu na szybkość rozwoju rynku zarówno poszczególne rozwiązania, które niejednokrotnie powstawały kilka czy kilkanaście lat temu, jak i sposób ich przeniesienia do prawodawstwa krajowego nie jest już obecnie wystarczający.Dla przyspieszenia rozwoju wspólnego rynku opracowano między innymi plan działania w zakresie usług finansowych (Financial Services Action Plan) i rozwoju źródeł kapitału dla małych i średnich przedsiębiorstw (Risk Capital Action Plan). W planach tych postawiono zadania dalszego rozwoju, harmonizacji i doprecyzowania regulacji dotyczących między innymi nadzoru nad sposobem świadczenia usług przez firmy inwestycyjne, zawartości prospektów przy emisjach transgranicznych, definicji rynków regulowanych i elektronicznych systemów obrotu czy ujednolicenia standardów rachunkowości oraz definicji manipulacji kursami papierów wartościowych. Nad wymienionymi zagadnieniami trwają obecnie intensywne prace.Jakich w takim razie zmian możemy się spodziewać na krajowym rynku kapitałowym i co z tego wynika dla krajowych inwestorów, emitentów, przedsiębiorstw maklerskich i giełdy? Najbliższe zmiany w kraju to wejście w życie obszernych nowelizacji prawa o publicznym obrocie i ustawy o funduszach inwestycyjnych, które całkowicie dostosują polskie regulacje do dyrektyw unijnych. Wraz z przystąpieniem Polski do wspólnego rynku zaczną obowiązywać rozwiązania wprowadzające wspólny rynek, takie jak jednolity paszport dla firm inwestycyjnych, otwartych funduszy inwestycyjnych czy paneuropejskich emitentów. Integracja oznacza więc dla nas wszystkich zarówno otwarcie nowych szans na rozwój, jak i wzrost konkurencji ze strony krajów unijnych. Czy potrafimy sprostać nadchodzącym wyzwaniom i wykorzystać pojawiające się możliwości? Zobaczymy.
JANUSZ SIATKOWSKIAutor jest pracownikiem KomisjiPapierów Wartościowych i Giełd.Poglądy i opinie wyrażone w tekście są poglądami i opiniami autorai niekoniecznie są zbieżneze stanowiskiem Komisji.
