Wyścig o najlepszy raport rozpoczęty

W tym roku już po raz ósmy organizowany będzie konkurs „The Best Annual Report", którego celem jest wyłonienie najlepszych raportów rocznych za rok 2012 wśród spółek przygotowujących skonsolidowane raporty według MSSF.

Jakość sprawozdań finansowych przygotowywanych przez spółki giełdowe systematycznie się poprawia. Coraz rzadziej zdarzają się błędy arytmetyczne, niespójności pomiędzy poszczególnymi częściami sprawozdań finansowych lub inne nieprawidłowości, które – mimo iż nie wpływają na ocenę kondycji spółek – nie świadczą najlepiej o procedurach sporządzania sprawozdań finansowych obowiązujących w danym podmiocie.

Wątpliwości i błędy

Tak naprawdę główne pytanie o jakość sprawozdań finansowych sprowadza się do kwestii, czy sprawozdania finansowe pozwalają ich odbiorcom, czyli inwestorom, na podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Aby ten warunek został spełniony, powinny one z jednej strony odzwierciedlać sytuację finansową i majątkową danego podmiotu, z drugiej zaś spełniać wymogi międzynarodowych standardów rachunkowości. Z punktu widzenia podejmowania decyzji inwestycyjnych sprawozdania finansowe mają pokazywać nie tylko sytuację przeszłą, a więc historyczną, lecz także powinny odzwierciedlać sytuację bieżącą, jak i tę oczekiwaną na skutek podejmowanych przez spółkę działań oraz przyszłe możliwości i zagrożenia. Mając natomiast na uwadze wymogi standardów, należy zwrócić uwagę nie tylko na prawidłowość ujęcia poszczególnych pozycji bilansu i/lub rachunku zysków i strat, ale przede wszystkim na ujawnienia prezentowane w części opisowej sprawozdania finansowego. W tej ostatniej części kryje się bowiem wiele interesujących danych mających znaczenie dla jakości sprawozdania, takich jak informacje o udzielonych hipotekach, poręczeniach, zobowiązaniach warunkowych, zastawach na elementach majątku i wiele innych.

Chcąc objąć szczegółowo problematykę jakości sprawozdań finansowych przedstawianych przez spółki giełdowe, należy pamiętać o wymogu ich zgodności z MSSF oraz innymi obowiązującymi przepisami prawa.

W zakresie wyceny obszarem wątpliwości i nierzadko powtarzających się błędów pozostają te zagadnienia, które maja charakter szacunków, a więc na przykład szacunki utraty wartości aktywów, rezerwy, kwestie prawidłowości tworzenia podatków odroczonych. Często informacje dotyczące założeń przyjętych do wyliczenia szacunków są niejasne, niekompletne bądź jest ich w ogóle brak. Trudno jest zatem w powyższym przypadku ocenić nie tylko prawidłowość przyjętych szacunków, ale przede wszystkim ich podatność na zmianę.

Jawność w sprawozdaniu

Z punktu widzenia samej prezentacji sprawozdań szczególnie ważne jest także przedstawienie głównych założeń dotyczących kontynuacji działalności oraz oceny możliwości realizacji zobowiązań.

Kolejnym elementem świadczącym o jakości jest właściwy sposób prezentacji ujawnień w sprawozdaniach finansowych – mają być one przedstawione kompletnie, zrozumiale i przejrzyście, czyli tak, aby zapewnić wiarygodność zawartych w sprawozdaniach informacji. Istotny obszar niezgodności stanowią tu braki ujawnień dotyczących w szczególności instrumentów finansowych oraz zagadnień związanych z połączeniami (fuzje, przejęcia) oraz konsolidacją. Częstym brakiem w zakresie instrumentów finansowych jest głównie nieobecność wspomnianej wcześniej analizy wymagalności zobowiązań finansowych. Brak jest również wszystkich ujawnień dotyczących analizy wrażliwości dla różnych rodzajów ryzyka (stopy procentowej, ryzyka walutowego lub też innego cenowego).

Przykładowe uchybienia w zakresie ujawnień dotyczących połączeń i konsolidacji to brak informacji finansowych jednostek wyłączonych z konsolidacji, brak alokacji ceny przejęcia, brak ujawnienia wartości poszczególnych przejmowanych aktywów, pasywów i zobowiązań warunkowych czy też brak przedstawienia podstawy wyliczenia wartości godziwej wyemitowanych w ramach zapłaty instrumentów kapitałowych (wartości akcji, które stanowią zapłatę za przejmowaną jednostkę).

Na uwagę zasługują jeszcze dwa obszary ujawnień: informacje o segmentach operacyjnych oraz informacje o podmiotach powiązanych. Zawartość tych informacji budzi zawsze wiele wątpliwości, co wpływa w istotny sposób na ich kompletność i przejrzystość. Ich podstawowym celem jest tymczasem zawsze pokazanie, na ile spółka lub grupa kapitałowa zależna jest od głównych klientów czy też od podmiotów powiązanych, a także jaka jest rzeczywista wartość wszystkich świadczeń wypłacanych kluczowemu personelowi kierowniczemu.

W tym miejscu należy również wspomnieć o korektach wyników z lat ubiegłych, gdyż w sprawozdaniach finansowych często nie występuje szczegółowe wyjaśnienie tego typu sytuacji, a także przedstawienie jasnych i szczegółowych informacji o wprowadzonych zmianach sprawozdań z lat ubiegłych.

Spółki chcą się doskonalić

Dobrze przygotowane sprawozdania finansowe to praca nie tylko działu księgowego bądź finansowego, ale całej spółki. Sprawozdanie odzwierciedla przecież informacje dostępne i przetwarzane przez różne działy. Trudno sobie wyobrazić, że ocena przydatności do użytkowania środków trwałych bądź wycena instrumentów finansowych lub wycena według zamortyzowanego kosztu zostanie dokonana przez księgowych. Jakość sprawozdań finansowych zależy również od tego, w jakim stopniu w ich sporządzanie zaangażowany jest zarząd.

Wracając do czekającej nas VIII edycji konkursu „The Best Annual Report", chciałabym na koniec podzielić się bardzo cenną obserwacją dokonaną w trakcie poprzednich edycji tego wydarzenia. Spółki biorące udział w konkursie wyrażają ogromne zainteresowanie nie tylko miejscem zajętym w rankingu, ale także – i przede wszystkim – wszelkimi uwagami, jakie mieli członkowie Kapituły do przedstawionych raportów. Świadczy to o chęci doskonalenia jakości sprawozdań finansowych i doprowadzenia ich do pełnej zgodności – nie tylko z przepisami prawa, ale również z zasadami przejrzystości i transparentności. Jest to bardzo pozytywne zjawisko.

Partnerzy konkursu:

Qualia Development, KGHM TFI, PZU, BRE Dom Inwestycyjny, Dom Maklerski BZWBK, Rubicon Partners Corporate Finance