Uwaga na pochlebców

Spółka bądź jej akcjonariusze nie zawsze potrzebują doradcy. Kiedy pomoc specjalisty jest niezbędna? W jaki sposób dokonać jego wyboru? Kogo unikać?

Działania na rynku kapitałowym mogą mieć różnorodny charakter. Poniższy tekst poświęcony jest przede wszystkim usługom, które na tym rynku można świadczyć podmiotom gospodarczym lub ich właścicielom. Usługi te najczęściej wiążą się z jedną z trzech grup: pozyskiwaniem kapitału, restrukturyzacją lub lokowaniem wolnych środków, czyli inwestycjami.

Czym jest inwestycja - wyjaśniać nie trzeba. Z kolei, typowymi przykładami pozyskania kapitału są między innymi: emisje niepubliczne (np. akcji lub instrumentów dłużnych), publiczne, pozyskiwanie inwestora strategicznego, sprzedaż istniejących akcji lub udziałów. Pod hasłem pozyskiwania kapitału mieści się również działalność kredytowa czy leasing. Przypadki restrukturyzacji działalności to np. fuzje, przejęcia, zmiany formy prawnej, restrukturyzacja zadłużenia itp.

W każdym z powyższych procesów rola firmy konsultingowej jest inna i inne podmioty pełnią funkcje firm doradczych. Najczęściej w roli doradzającego występuje firma wyspecjalizowana w konsultingu finansowym lub biuro maklerskie. Oprócz tego podobną rolę mogą spełnić m.in.: biegli rewidenci, prawnicy czy firmy public relations.

Złożone operacje wymagają koordynatora

Czym poważniejsze działania podejmowane są na rynku kapitałowym, tym pilniejsza potrzeba odwołania się do wiedzy doradców. Przy złożonych procesach pojawi się nawet cały zespół doradców. Typowym przykładem "poważnego działania" jest pozyskiwanie kapitału w drodze publicznej oferty. W proces taki zaangażowane będzie biuro maklerskie, a także biegły rewident, agencja PR, doradca prawny czy doradca finansowy. W takiej sytuacji, gdy przy jednym projekcie pracuje zespół doradców, konieczne jest powierzenie jednemu z tych podmiotów roli koordynatora działań. Sam emitent nie wywiąże się właściwie z takiej roli, zwłaszcza jeżeli dany proces przeprowadza po raz pierwszy w swojej historii.

Najlepiej rolę koordynatora spełni podmiot mający najszerszy wgląd w sprawę: biuro maklerskie lub firma doradztwa finansowego. Tego rodzaju koordynator nie tylko jest "rozgrywającym" całej operacji, ale powinien też służyć klientowi pomocą w rekomendowaniu innych doradców czy w konsultowaniu kształtu umów z nimi.

Klient, który pierwszy raz ma do czynienia z jakimś procesem, nie zawsze jest w stanie wskazać konkretne czynności, jakich oczekiwałby od doradcy w danej dziedzinie. Nie ma też rozeznania w panujących w środowisku zwyczajach czy typowych stawkach. W związku z tym główny doradca powinien pojawić się na jak najwcześniejszym etapie działań i towarzyszyć emitentowi do samego końca procesu.

Potrzebny zespół

Stopień zaangażowania firm doradczych w każdym z projektów realizowanych na rynku kapitałowym jest za każdym razem inny.

Firma doradcza jest najmniej potrzebna w przypadku inwestycji. Rolę tę spełnia najczęściej biuro maklerskie. Przygotowuje rekomendacje inwestycyjne, publikuje komentarze maklerskie, świadczy usługi zarządzania aktywami (asset management).

Z kolei żaden poważny proces pozyskania kapitału oraz restrukturyzacji działalności nie powinien się odbywać bez odpowiednich firm doradczych.

Doradcy mają do odegrania najpoważniejszą rolę w przypadku publicznej emisji papierów wartościowych. W takim procesie konieczny będzie nie tylko udział biura maklerskiego, ale także biegłego rewidenta, doradcy prawnego, agencji PR i firmy doradztwa finansowego. Każda z tych firm wykonuje swoje zadania związane z procesem upublicznienia, a oprócz tego spełnia funkcje doradcze. Biuro maklerskie pełni funkcję oferującego i sporządza część prospektu emisyjnego oraz doradza emitentowi w takich kwestiach, jak przygotowanie do pełnienia funkcji spółki publicznej, wycena papierów wartościowych spółki, określenie struktury emisji, zaplanowanie strategii marketingowej i w wielu innych aspektach. Podobną rolę odgrywać będzie również typowa firma doradztwa finansowego.Z kolei biegły rewident czy doradca prawny, obok wykonania pracy, polegającej m.in. na przygotowaniu części prospektu, będą doradzać w aspektach prawnych lub finansowo-księgowych zamierzonych działań.

Proces pozyskiwania kapitału na rynku niepublicznym jest mniej formalny, ale i tutaj rola firm doradczych jest istotna. Przykładem pozyskiwania kapitału będzie poszukiwanie inwestora - chętnego na nową emisję lub na istniejący pakiet papierów wartościowych. W tym wypadku rola firmy doradczej będzie się sprowadzać np. do wyceny papierów wartościowych, zaplanowania struktury całej transakcji, wybrania potencjalnych inwestorów, przygotowania profesjonalnych materiałów informacyjnych, uczestnictwa w negocjacjach itp.

Również w przypadku istotnych działań restrukturyzacyjnych nie można się obyć bez profesjonalnego doradcy. Potrzebny będzie zapewne tutaj udział prawników czy specjalistów od podatków i księgowości. Należy pamiętać, że każdy z tych specjalistów patrzy na proces tylko od swojej strony. Dlatego podstawowa rola powinna przypaść tutaj typowej firmie doradczej lub biuru maklerskiemu. Tego rodzaju doradca powinien zaplanować całą operację, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty operacji, w tym prawne, podatkowe, księgowe, jak również interesy spółki i jej właścicieli oraz oczekiwany końcowy efekt.

Cena - kryterium mało istotne

Wybierając do współpracy doradców na rynku kapitałowym, nie należy przyjmować ceny jako podstawowego kryterium wyboru. Z reguły bowiem koszty doradztwa stanowią nie więcej niż drobny procent wartości całej operacji (np. pozyskania kapitału). Ważniejszym kryterium są szanse powodzenia, które daje konkretny doradca. Nie zawsze tym właściwym partnerem będzie bardzo duża firma doradcza. Lepszą praktyką wydaje się dobieranie doradców o skali działania odpowiedniej dla klienta - a więc duża firma doradcza dla dużych podmiotów, a mała firma doradcza dla małych. Ważne jest też nieuchwytne "to coś", co powoduje, że doradca i klient nadają na tych samych falach i rozumieją swoje intencje. I przede wszystkim bardzo ostrożnie należy podchodzić do doradców, którzy pochwalają wszystkie zamiary klienta. Doradca bardziej krytyczny i mający własne zdanie jest może bardziej wymagający, ale w gruncie rzeczy bardziej pożyteczny dla klienta.