Najlepsi ekonomiści na rynku. Kto wyczuł puls gospodarki w roku stagnacji i spadku inflacji?

Zespół analityczny PKO BP w 2023 r. odzyskał tytuł najlepszych ekonomistów roku, który w 2022 r. stracił na rzecz analityków z BOŚ. Celne prognozy krótkoterminowe formułowali w ub.r. również ekonomiści z banków BNP Paribas BP, Alior i Santander.

Inflacja w szczycie z lutego 2023 r. okazała się nieco niższa, niż obawiali się ekonomiści u progu tamtego roku, z kolei jej późniejszy spadek był bardziej gwałtowny. W rezultacie w całym roku wskaźnik cen konsumpcyjnycyh (CPI) rósł średnio w tempie 11,6 proc. rok do roku zamiast 13,7 proc., jak wskazywały przeciętne prognozy z końca grudnia 2022 r. Bliska oczekiwań okaże się prawdopodobnie zmiana PKB (dane za IV kwartał GUS przedstawi w lutym), ale dziś wiadomo, że ścieżka tej miary aktywności w gospodarce była dość zaskakująca. U progu 2023 r. ekonomiści spodziewali się na ogół zniżki PKB rok do roku tylko w I kwartale, tymczasem jeszcze wyraźniej zmalał on w II kwartale.

Mimo tych niespodzianek polska gospodarka w minionym roku znacznie lepiej poddawała się krótkoterminowym prognozom (tzw. nowcastom) ekonomistów niż w latach poprzednich. Wskazują na to wyniki konkursu „Parkietu”, w którym oceniamy celność szacunków dotyczących tego, jak minione miesiące i kwartały uwidocznią się w oficjalnych danych i jak wpłynie to na rynki finansowe. W 2023 r. uczestnicy tej rywalizacji – 22 zespoły analityczne i indywidualni ekonomiści – zdobyli średnio 70,7 pkt, o 15 proc. więcej niż rok wcześniej i o 4 proc. więcej niż w 2021 r.

W 2023 r. najcelniejsze były nowcasty formułowane przez zespół analityków z PKO BP, którym kierują Piotr Bujak (główny ekonomista) i Marta Petka-Zagajewska (dyrektorka Biura Analiz Makroekonomicznych). Drugie miejsce w naszym zestawieniu przypadło ekonomistom z BNP Paribas Bank Polska (Michał Dybuła, Marcin Kujawski, Wojciech Stępień, Tomasz Tyc, Piotr Zawadzki, Aleksandra Prus). Trzecie miejsce zajęły ex aequo zespoły Alior Banku (Agata Filipowicz-Rybicka i Jakub Szczepaniec) oraz Santander Bank Polska (Piotr Bielski, Bartosz Białas, Cezary Chrapek, Marcin Luziński, Grzegorz Ogonek). Do miejsca na podium niewiele zabrakło analitykom z banku Pekao, których pracami kieruje Ernest Pytlarczyk.

GG Parkiet

Zespół ekonomistów z PKO BP (tworzą go także Urszula Kryńska, Kamil Pastor, Anna Wotyniak, Agnieszka Pierzak i Mirosław Budzicki) triumfuje w konkursie „Parkietu” już po raz trzeci. Wcześniej wygrywał w latach 2020 i 2021, ale zarówno wcześniej, jak i w 2022 r. stale utrzymywał się w czołówce. Bardziej utytułowany jest tylko duet z Banku Ochrony Środowiska (Łukasz Tarnawa i Aleksandra Świątkowska), który zwyciężył cztery razy, w tym w 2022 r.

Najcelniejsze prognozy 17 uwzględnionych w konkursie wskaźników makroekonomicznych formułowali w 2023 r. ekonomiści z BNP Paribas, wyprzedzając zespoły PKO BP i Banku Pekao. Zwycięski zespół zajął jednak również wysokie czwarte miejsce pod względem celności prognoz pięciu wskaźników rynkowych. Dał się wyprzedzić tylko ekonomistom z Santander BP, Alior Banku i Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Ekonomiści z banku PKO BP byli w pierwszej piątce najlepszych prognostów dziewięciu zmiennych uwzględnionych w konkursie. Pod względem wszechstronności nieco lepiej wypadli tylko ekonomiści z Santander BP i BNP Paribas, którzy mogą się pochwalić miejscami w pierwszej piątce najlepszych prognostów 10 zmiennych. Analitycy z Alior Banku zasługują na osobne wyróżnienie za najcelniejsze nowcasty inflacji, czyli zmiennej, która budziła w 2023 r. najwięcej emocji.

1. PKO BP

Marta Petka-Zagajewska dyrektorka Biura Analiz Makroekonomicznych PKO BP

materiały prasowe

Pandemia oraz szok energetyczny wywołany wojną w Ukrainie spowodowały, że w prognozach w ostatnich latach dominowały trudne do zmierzenia czynniki ryzyka. Nie inaczej było w 2023 r.

Jednym ze źródeł niepewności, który ważył na prognozach inflacji, były zmiany administracyjne w zakresie cen energii oraz sposób ich uwzględniania przez GUS. Zaskakiwały niekiedy także solidniejsze od założeń zwyżki wynagrodzeń.

Zakładamy, że 2024 przyniesie kontynuację ożywienia krajowej konsumpcji, a także boom inwestycyjny, choć w obu przypadkach dostrzegamy czynniki, które mogą ten scenariusz trochę pokrzyżować. Podobnie jak w 2023 r., najbardziej kłopotliwe w prognozowaniu mogą jednak okazać się rozwiązania regulacyjne. To będzie przekładało się nie tylko na ceny żywności i ceny nośników energii, ale – co może ważniejsze – pośrednio także na zmienne realne (np. konsumpcję) oraz na kształt polityki pieniężnej, która w średnim i dłuższym okresie ma przełożenie na całą gospodarkę.

2. BNP Paribas

Marcin Kujawski starszy ekonomista w BNP Paribas Bank Polska

materiały prasowe

Ubiegły rok upłynął w polskiej gospodarce pod znakiem hamującej inflacji i to ona nadawała ton pozostałym zmiennym makroekonomicznym. Trudnym do uchwycenia był zwłaszcza moment, w którym słabnąca presja cenowa zaczęła mieć odzwierciedlenie w faktycznych decyzjach zakupowych konsumentów.

Naszym zdaniem krajowa gospodarka nabierze w nadchodzących miesiącach rozpędu, a PKB w Polsce zwiększy się w tym roku o 4 proc. Ta optymistyczna prognoza oparta jest przede wszystkim na oczekiwanym skoku konsumpcji o 4,5 proc. Słabiej mogą natomiast wyglądać wyniki eksportu, a więc też produkcji przemysłowej.

Ze względu na czynniki podatkowo-regulacyjne dużą niepewnością obarczone są w tym roku prognozy inflacji. W skrajnym wypadku, w którym ceny energii dla gospodarstw domowych w połowie roku byłyby zgodne z taryfami zatwierdzonymi przez URE, inflacja mogłaby pod koniec roku zbliżyć się nawet do 10 proc. rocznie. Z tego powodu decyzje administracyjne mogą mieć duże znaczenie nie tylko dla dynamiki cen, ale pośrednio także dla dynamiki konsumpcji i PKB.

3. Alior Bank

Agata Filipowicz-Rybicka główna ekonomistka Alior Banku

materiały prasowe

W 2023 r. jako analitycy musieliśmy mierzyć się z takimi trudnościami jak duży wpływ zmiennej bazy odniesienia, znaczne przyspieszenie procesu dezinflacji oraz normalizacja łańcuchów dostaw. Ale największych niespodzianek dostarczyła polityka pieniężna. Nie chodzi tu o sam moment rozpoczęcia obniżek stóp procentowych, ale o ich skalę i gwałtowne zmiany retoryki Rady Polityki Pieniężnej.

W tym roku wyzwaniem w prognozowaniu będzie oszacowanie skutków zmian w polityce gospodarczej, w tym np. wpływu podwyżek płac w sferze budżetowej i płacy minimalnej na trajektorię wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw oraz na zatrudnienie. Duże znaczenie będą miały decyzje rządu dotyczące tempa wygaszania tarczy antyinflacyjnej, które odbiją się na prognozach inflacji. To z kolei będzie rzutowało na oczekiwania co do poziomu stóp procentowych. Podobnie jak w 2023 r., trudności nadal nastręczało będzie uwzględnienie w prognozach odmiennej dynamiki zjawisk w ujęciu nominalnym i w ujęciu realnym oraz to, jak na te rozbieżności zareagują firmy i konsumenci.

3. Santander

Piotr Bielski dyrektor Departamentu Analiz Ekonomicznych Santander BP

materiały prasowe

Pod koniec 2022 r. dość trafnie obstawiliśmy ogólną trajektorię gospodarki w 2023 r.: dołek koniunktury przypadł na początek roku, a później następowało stopniowe odbicie. Przełożenie tych założeń na dokładne prognozy PKB i produkcji przemysłowej okazało się jednak trudne. Precyzji nie sprzyjały mocne rewizje danych historycznych. Zaskoczeniem było dla nas również wygasanie rozpędu cen w II półroczu mimo tego, że gospodarka zaczęła już stawać na nogi. Błędne okazało się nasze założenie, że RPP nie zdecyduje się na obniżki stóp procentowych tuż przed wyborami.

W 2024 r. spodziewamy się ożywienia gospodarczego napędzanego niemal wyłącznie popytem krajowym: konsumpcją i w drugiej kolejności inwestycjami. Towarzyszyła będzie temu prawdopodobnie stagnacja popytu zewnętrznego. Dlatego nie spieszymy się z podnoszeniem prognozy wzrostu PKB, która wynosi 3 proc. Procesy ekonomiczne znów mogą być mocno zakłócane przez politykę krajową i geopolitykę. Jeszcze trudniejsze niż dotąd może być przewidywanie decyzji banku centralnego.