Zaczęło się od Polskiego Monopolu Naftowego

Powołany do życia w 1944 roku CPN był największym polskim dystrybutorem paliw. Dysponował 1,5 tysiącami stacji, w doskonale znanych wszystkim kierowcom biało-pomarańczowych barwach.

Publikacja: 10.09.2004 08:34

Od powołania pierwszej instytucji, która po zmianach prawnych i organizacyjnych została mianowana Centralą Produktów Naftowych, mija już 60 lat. Historia firmy rozpoczęła się 26 lipca 1944 roku, kiedy grupa pracowników naftowych powołała do życia instytucję mającą za zadanie zabezpieczenie istniejącej po działaniach wojennych infrastruktury naftowej, a także rozpoczęcie sprzedaży produktów naftowych. Już trzy tygodnie później, 14 sierpnia 1944 roku, ukazał się pierwszy akt urzędowy, który nadał nazwę instytucji. Brzmiała ona Polski Monopol Naftowy. Wkrótce jednak zmieniono ją na Państwowe Biuro Sprzedaży Produktów Naftowych. Kontrolę nad nim sprawował resort Gospodarki Narodowej i Finansów PKWN.

Pod nazwą CPN firma zaczęła działać 3 grudnia 1945 roku. Wówczas minister przemysłu specjalnym zarządzeniem utworzył państwowe przedsiębiorstwo - Centralę Produktów Naftowych. Trzy lata później CPN została bezpośrednio podporządkowana ministrowi przemysłu i handlu. Pod koniec 1948 roku otrzymała uprawnienia do sprawowania ogólnego nadzoru nad gospodarką paliwową i smarową w kraju. 19 lutego 1949 roku firmę oddano pod nadzór ministra handlu wewnętrznego.

Powstaje Centralny

Urząd Naftowy

Nie był to jednak koniec zmian. Pod koniec 1950 roku CPN zostaje podporządkowany Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, w dwa lata później zaś nadzór nad jego działalnością przejmuje minister górnictwa. Resort ten sprawuje kontrolę nad firmą do 1955 roku, kiedy to 18 kwietnia powołano do życia Centralny Urząd Naftowy (łączył w ramach jednego resortu kopalnictwo naftowe, rafinerie nafty i dystrybucję produktów naftowych). Dzień później przekształcono Centralę Produktów Naftowych w Centralny Zarząd Obrotu Produktami Naftowymi "CPN".

Po ponad 2 miesiącach utworzono 17 Przedsiębiorstw Obrotu Produktami Naftowymi "CPN" (później przekształconych w dyrekcje i oddziały) w oparciu o działające biura wojewódzkie. Wszystkie jednostki organizacyjne, wchodzące w skład CZOPN "CPN", posiadały osobowość prawną. Dlatego 26 października 1956 roku nadano dyrektorowi CZOPN "CPN" wiele uprawnień w zakresie samodzielności i decyzyjności w zarządzaniu całą branżą.

Z ministerstwa

do ministerstwa

Kilka miesięcy później, 5 maja 1957 roku, CPN po raz kolejny przeszedł pod inne skrzydła nadzoru i został podporządkowany bezpośrednio ministrowi górnictwa i energetyki. Jednak w takiej strukturze nie trwał długo, już we wrześniu 1958 roku zostaje bowiem przekształcony w Centralę Produktów Naftowych "CPN", a nadzór nad nią przejmuje minister przemysłu chemicznego.

Swój pierwszy, tymczasowy statut przedsiębiorstwo otrzymuje 17 kwietnia 1959 roku. Obowiązuje on aż do 24 września 1964 r. Wtedy wszedł w życie statut finalny, według którego firma grupowała takie jednostki organizacyjne, jak Przedsiębiorstwo Obrotu Produktami Naftowymi "CPN", Dyrekcję Eksploatacji Cystern, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych i Biuro Projektów Naftoprojekt. Kolejny statut nadano Centrali Produktów Naftowych "CPN" przy zjednoczeniu przedsiębiorstw naftowych sześć lat później.

Stan wojenny

wstrzymał decyzje

Po jedenastu latach działalności w ramach zjednoczenia, 30 listopada 1981 roku, w oparciu o uchwałę Rady Ministrów w sprawie zasad, trybu i terminu zniesienia zjednoczeń przedsiębiorstw państwowych, ustalono termin likwidacji Centrali "CPN" do czerwca 1982 roku. Na przeszkodzie stanęły wówczas wydarzenia polityczne w Polsce, a przede wszystkim wprowadzony 13 grudnia 1981 roku stan wojenny. Między innymi dlatego już 30 grudnia tego roku Rada Ministrów wydała uchwałę w sprawie funkcjonowania gospodarki w okresie stanu wojennego. Przedłużyła ona okres istnienia "CPN", a w czerwcu 1982 roku wstrzymano likwidację Centrali Produktów Naftowych do stycznia 1983 roku. Wtedy ustalono tryb przeprowadzenia prac związanych z likwidacją.

Pierwszego dnia 1983 roku utworzono państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej pod nazwą Centrala Produktów Naftowych "CPN", jako firmę wielozakładową, o ogólnokrajowym zasięgu działania. W październiku 1987 roku połączono PPUP "CPN" i Przedsiębiorstwo Budowlano-Montażowe "Budonaft" z siedzibą w Krakowie.

Pod koniec 1995 roku "CPN" zostaje przekształcona z państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa - CPN S.A. 7 września 1999 roku, po 55 latach obecności na rynku, zostaje skreślona z Rejestru Handlowego i inkorporowana do Polskiego Koncernu Naftowego, w skład którego weszła nieco wcześniej Petrochemia Płock

1410 stacji w 1999 roku

Majątek CPN tuż przed jej wejściem do PKN składał się przede wszystkim z sieci ponad 1410 stacji paliw w kraju, 156 baz magazynowych, a także 6 nabrzeży portowych przystosowanych do przeładunku paliw płynnych. CPN dysponował również taborem prawie 600 najnowocześniejszych autocystern. Miał też 22 laboratoria badawcze. Spośród stacji działających pod biało-pomarańczowym znakiem, 528 obiektów czynnych było całą dobę, 730 to stacje samoobsługowe. Prawie tysiąc stacji znajdowało się w miastach, a 195 przy drogach szybkiego ruchu, pozostałe na terenach wiejskich. Zaplecze obiektów stanowiło także 831 sklepów, w tym 392 samoobsługowych, 115 parkingów dla TIR-ów, 253 punktów gastronomicznych i prawie 100 myjni.

1944 r. - utworzenie Polskiego Monopolu Naftowego

1945 r. - powstanie Centrali Produktów Naftowych

1961 r. - powstanie Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku, poprzednika prawnego Petrochemii Płock SA

1993 r. - przekształcenie Mazowieckich Zakładów Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku w Petrochemię Płock SA

1997 r. - powołanie Nafty Polskiej SA, spółki Skarbu Państwa odpowiedzialnej za restrukturyzację i prywatyzację polskiego przemysłu paliwowego

1999 r. - utworzenie Polskiego Koncernu Naftowego SA, po połączeniu Petrochemii Płock SA i Centrali Produktów Naftowych SA

1999 r. - pierwsze notowanie akcji PKN ORLEN odbyło się na parkiecie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie 26 listopada; do obrotu trafiło wówczas 45% całkowitej emisji akcji

2000 r. - w kwietniu wprowadzono markę ORLEN

2000 r. - w lipcu została przeprowadzona druga oferta publiczna na warszawskiej i londyńskiej giełdzie papierów wartościowych (od tego momentu w wolnym obrocie giełdowym znajduje się 71,56% całkowitej emisji ORLENU).

Gospodarka
Sztuczna inteligencja nie ma dziś potencjału rewolucyjnego
Gospodarka
Ludwik Sobolewski rusza z funduszem odbudowy Ukrainy
Gospodarka
„W 2024 r. surowce podrożeją. Zwyżki napędzi ropa”
Gospodarka
Szef Fitch Ratings: zmiana rządu nie pociągnie w górę ratingu Polski
Gospodarka
Czy i kiedy RPP wróci do obniżek stóp?
Gospodarka
Złe i dobre wieści przed COP 28