Dba nie tylko o stabilność cen, ale też o wzrost PKB

Amerykańska Rezerwa Federalna ze względu na swoją unikalną rolę w światowym systemie finansowym bywa nazywana bankiem centralnym świata. Powstała w następstwie kryzysu z początku XX w. Zawirowania z ostatnich lat doprowadzą zaś do głębokich zmian w jej funkcjonowaniu.

Publikacja: 31.12.2010 00:17

Dba nie tylko o stabilność cen, ale też o wzrost PKB

Foto: Bloomberg

Rezerwa Federalna, a ściśle rzecz biorąc System Rezerwy Federalnej, została powołana na mocy ustawy z 1913 r., w dużej mierze jako odpowiedź na wiele kryzysów bankowych z poprzednich dekad, zwieńczonych ostrą paniką z 1907 r. Została ona zahamowana niemal wyłącznie dzięki autorytetowi jednego człowieka, bankiera Johna Pierponta Morgana (ojca dzisiejszego banku JPMorgan Chase), który zdołał przekonać swoich kolegów z branży, aby wsparli słabsze instytucje finansowe oraz zgodnie ograniczyli wypłaty depozytów. To jednak silnie uderzyło w gospodarkę realną.

Wydarzenia te uświadomiły amerykańskim politykom i bankierom, że system bankowy będzie podatny na utratę płynności i zaufania deponentów dopóty, dopóki nie będzie miał w nadzwyczajnych sytuacjach dostępu do wiarygodnego źródła gotówki. Źródłem tym, czyli kredytodawcą ostatniej instancji, została właśnie Rezerwa Federalna (Fed). Wspólny dla całych Stanów Zjednoczonych legalny środek płatniczy – dolar amerykański – istniał bowiem już wcześniej. Drukował go jednak Urząd Kontrolera Waluty, działający w ramach Departamentu Skarbu. Wraz z powstaniem Fedu to bank centralny zyskał monopol na emisję pieniądza.

Do dziś lista zadań Fedu znacząco wzrosła. Tak jak inne bratnie instytucje świadczy on usługi finansowe dla rządu i musi dbać o stabilność cen. W przeciwieństwie do wielu z nich nie ma jednak określonego celu inflacyjnego. Powszechnie uważa się jednak, że stara się utrzymywać roczne tempo wzrostu bazowego indeksu PCE (alternatywny wobec CPI wskaźnik cen konsumpcyjnych) na poziomie 1,7–2,0 proc. Głównym narzędziem, jakie wykorzystuje do realizacji tego celu, jest stopa funduszy federalnych określająca oprocentowanie jednodniowych pożyczek, jakie banki komercyjne mogą uzyskać z Systemu Rezerwy Federalnej. Fed zarządza nią głównie za pomocą operacji otwartego rynku oraz wymogów dotyczących poziomu rezerw obowiązkowych.

Swoją pierwotną misję – gwarantowanie stabilności sektora finansowego – realizuje on nie tylko poprzez pożyczki dla banków i utrzymywanie „elastycznej waluty”, przez co rozumie się jego zdolność do kontrolowania podaży pieniądza. Fed jest w Stanach Zjednoczonych również najważniejszym regulatorem. Podlegają mu wszystkie instytucje depozytowe, które prowadzą działalność w całym kraju, a także niektóre banki stanowe. Ma też za zadanie obronę praw kredytowych konsumentów. Najbardziej kontrowersyjnym elementem mandatu Rezerwy Federalnej jest jednak konieczność dbania o stabilne tempo wzrostu gospodarczego i maksymalny poziom zatrudnienia. Ten ostatni obowiązek został na nią nałożony w latach 70.

[ramka][srodtytul][b]Prywatny bank centralny[/b][/srodtytul]

Bank centralny Stanów Zjednoczonych wyróżnia również… prywatny charakter. Inne banki centralne są zwykle własnością państwa. Tak jest również w Polsce. W efekcie to państwo czerpie korzyści w postaci dywidendy z zysku (w Polsce mówimy o wpłacie z zysku banku centralnego).

W przypadku Europejskiego Banku Centralnego kapitał jest opłacany przez banki centralne krajów strefy euro (w mniejszym stopniu również krajów Unii Europejskiej nienależących do eurolandu – te banki nie uczestniczą jednak w pełni w podziale zysków). W ubiegłym roku Fed, który zdecydowaną większość swoich dochodów musi przekazywać do budżetu, wypłacił rządowi rekordowe 47 mld dolarów. Część zysku przeznaczył natomiast na... dywidendę dla udziałowców.

W Stanach Zjednoczonych udziałowcami każdego z 12 banków rezerwy federalnej są bowiem prywatne banki. Status członków systemu Rezerwy Federalnej ma blisko dwie piąte z ok. 8 tysięcy działających w USA banków komercyjnych. Członkowie systemu mają obowiązek utrzymywania 3 proc. swojego kapitału w postaci udziałów w „swoich” regionalnych bankach Rezerwy Federalnej. Udziałowcy mają prawo do dywidendy z zysku. Nie mogą natomiast swobodnie sprzedawać ani kupować udziałów w danym regionalnym banku Rezerwy Federalnej. [/ramka]

Banki
Zysk Alior Banku nieco powyżej oczekiwań. Będzie dywidenda
Banki
Banki nie są nadmiernie drogie, ale hossa nie będzie trwać wiecznie
Banki
NBP pod kreską. Strata w 2023 roku poszła w miliardy złotych
Banki
Prezes mBanku Cezary Stypułkowski: Marne prawo, żadna sprawiedliwość, upadła moralność
Banki
Czy koszty ratowania Getin Noble Banku kiedyś się zwrócą?
Banki
Czystki dotarły do Banku Pekao, to już ostatnie dni Leszka Skiby jako prezesa